اقامتگاه بومگردی دلگشا | نفسی نو بر فراز دیلمان
گیلان جزو استان‌هایی است که همواره پذیرای مهمانانی از نقاط مختلف ایران است. در فصل تابستان که برای عموم مردم فصل سفر هم است، پیش از رفتن به گیلان باید کمی تعلل کرد. برای مسافرانی که اغلب در بخش جلگه‌ای گیلان مانند رشت و بندر انزلی توقف می‌کنند، آب و هوای گرم و شرجی ناآشنا و دشوار است.
سعید، یکی از بوم‌گردانِ اتاقک، برای ما از تجربه سفرش به دیلمان و اقامتش در دلگشا نوشته است:
مرداد ماه بود که پیشنهاد بازدید از اقامتگاه بومگردی دلگشا را دریافت کردم. از مادرم خواستم هم‌سفرم شود که هم حال و هوایی عوض کرده باشد هم نظرش را به عنوان یک خانم گیلک نسبت به این اقامتگاه بومگردی بدانم. با ماشین به سمت جنوب شرقی رشت رهسپار شدیم و آهسته پیچ و تاب‌های جنگل‌های کوهستانی را طی کردیم. پس از گذر از سیاهکل و دیلمان به محدوده‌ی روستای «میکال» رسیدیم. محلی که میزبان ما، خانم فلاح‌نژاد، منتظر ما بود و تلفنی برای حرکت در مسیرهای محلی ما را راهنمایی می‌کرد.
ورود به اقامتگاه بومگردی دلگشا
اجاره اقامتگاه بوم گردی دلگشا کنار جاده‌ی کم تردد و خاکیِ روستای میکال قرار دارد. پس از عبور از دروازه‌های آن، در سمت چپ، زمینی سرسبز گسترده بود و در سمت راست ساختمان اصلی اقامتگاه قرار داشت. زمانی که وارد شدیم ستاره خانم و مادرشان در ایوان خانه به استقبال ما آمدند و بعد از خوشامدگویی با یک ظرف حلوای تازه و چای خستگی راه را از تنمان بیرون کردند. مادرها که مشغول گپ و گفت شدند، من به همراه میزبان بازدید از محیط جدید را آغاز کردم.
تاریخچه‌ی اقامتگاه بومگردی دلگشا
متوجه شدم این خانه از دیرباز متعلق به خانواده‌ی فلاح‌نژاد بوده است که تابستان هرسال مدت کوتاهی در آن ساکن می‌شدند. پس از علاقه‌مند شدن دختر خاندان به گردشگری و بوم گردی، پدر و مادر قبول می‌کنند که خانه را تبدیل به اقامتگاه کنند و همراه با فرزند میزبان مسافران باشند. همزمان با میزبانی از مسافران تعمیرات و بازسازی‌هایی هم انجام داده بودند که نما و کاربری خانه را بهتر کرده بود و پس از آن چند اتاق و سوییت اضافی هم پشت خانه‌ی فعلی ساخته بودند.
ییلاق یا جلگه؟
در طول مسیرمان از رشت به سمت میکال، در ارتفاعات کوهستانی، شاهد تغییر مناظر از شالیزارهای سبز به مزارع غلات طلایی بودیم. طبیعی است که در چنین فاصله‌ای از سطح دریا، نه خبری از رطوبت بود و نه گرما. اهالی گیلان از همین تغییر اقلیم‌های طبیعی برای گذراندن گرما و شرجی تابستان استفاده می‌کردند. البته در قدیم گیلان را برای منطقه کم ارتفاع استفاده می‌کردند، نه کل استان. از کلمه ییلاق هم برای اشاره به همین مناطق مرتفع و خوش آب‌وهوا استفاده می‌کردند. در روایات قدیمی آمده است که دلیل نام‌گذاری ییلاق میکال به دلیل آب‌وهوایی شبیه به بهشت بوده و نام آن را از نام فرشته الهی «میکائیل» انتخاب کرده‌اند.
معماری در ییلاقات میکال
تفاوت اقلیم‌هایی که در این استان وجود دارد تبعاتی را هم با خود همراه داشته است. مثلا در این مناطق که از تالاب‌ها دور هستند، نی رشد نمی‌کند و مردم برای ساخت و ساز به این نوع از مصالح دسترسی ندارند، پس ماده اولیه دیگری را برای این کار انتخاب می‌کنند: مثلا سنگ و چوب. یکی دیگر شاخصه‌ی این منطقه مرتفع، بارش کمتر باران و تابش بیشترِ آفتاب است که از یک سو نیاز به سقف‌های پوشیده با گالی را از بین میبرد و از سویی دیگر امکان بهره‌برداری از گل و خشت آفتاب دیده را فراهم می‌کند.
در گشتی که پیرامون خانه‌ی اصلی زدیم، شباهت‌ها و تفاوت‌های معماری آن با خانه‌هایی که در جلگه‌ی گیلان دیده بودم کاملا مشهود بود. در اینجا، ایوان دور تا دور خانه را احاطه نمی‌کرد و فقط از سمت رودخانه ساخته شده بود. به این دلیل که در این منطقه سیل نمی‌آمد و نیازی به ایجاد ارتفاع اضافی یا محافظ در اطراف خانه وجود نداشت.
یکی از ابتکارات بومیان استفاده از چوب‌های مورب موازی درون دیوارهای ساختمان است که بعدا با گل پوشانده می‌شوند. این چوب‌ها علاوه بر افزودن به استحکام بنا، تا حدودی اثرات زمین لرزه را نیز خنثی می‌کنند. از این چینش که «زگالی» نام دارد در برخی نماها هم استفاده می‌شود که نیازمند ظرافت یک استادکار نجار است.
محوطه‌ی اقامتگاه بومگردی دلگشا
ساختمان اقامتگاه بومگردی دلگشا در زمین بزرگی واقع شده است که تا دوردست ها امتداد دارد. به جز یک تابِ تنها و گیاهان وحشی، که نشان از خاصیت زایندگی خاک گیلان دارند، فقط یک ساختمان در این زمین به چشم می‌خورد. این ساختمان مربوط به رستورانی در حال تکمیل مربوط به همین مجموعه بود. در گوشه‌ای که بنای اصلی قرار دارد، چند درخت به هم رسیده بودند و فضایی دنج ایجاد کرده بودند. آن‌طرف‌تر، زیر سایه درختان و رو به ایوان، نیمکت‌های چوبی کوچکی بودند که اطرافشان آتشدان داشت و محل استراحت مسافرانی شده بود که از مسیر میکال عبور می‌کردند. باغچه‌ای در نزدیکی نیمکت‌ها بود که در آن سبزی و صیفی کاشته بودند. 
ساختمان اقامتگاه بومگردی دلگشا
با گذر از چند پله چوبی وارد ساختمان اقامتگاه می‌شویم. اینجا انتخاب با شماست که در ایوان دلباز بمانید یا به داخل ساختمان بروید. یک تخت و پشتی‌های زرشکی رنگ در ایوان می‌توانند اوقات استراحت خوشی را برایتان فراهم کنند. در انتهای ایوان میز و صندلی مشرف به باغ مناسب برای افرادی است است که اهل مطالعه و کار در سفر هستند.
در اتاق پذیرایی اقامتگاه وسائل محلی مختلفی مثل فرش و پشتی و صنایع دستی محلی قرار دارد که فضای یک خانه اصیل ایرانی را ایجاد کرده است و تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست.
روی دیوار خوشه‌های برنجی وجود دارد که در اهالی گیلان آن را “ورزا مشته” می‌نامند. رسم بر آن بوده که آخرین خوشه‌های شالیزارهایی که برداشت می‌شوند برای زیاد کردن برداشت سال بعد به خانه ببرند و آویزان کنند.
اتاق‌های اقامتگاه بومگردی دلگشا
اقامتگاه بومگردی دلگشا دو اتاق شبیه به هم دارد که در کنار هم قرار دارند. در گوشه‌ای از اتاق یک بخاری هیزمی زیبا وجود دارد. در گوشه‌ای دیگر از اتاق رختخواب‌های تمیز و سنتی روی هم چیده شده است که توصیه می‌کنیم حتما از لحاف‌ها استفاده کنید؛ چون هوای این منطقه، حتی در تابستان، سرد است. البته این سرما نباید مانع از تجربه‌ی خوابیدن در ایوان، زیر پشه بند و تماشای آسمان صاف میکال شود.
سفره‌ی غذا
همه چیز در این اقامتگاه رنگ و بوی محلی دارد و دستپخت مادر خانواده از این قاعده خارج نیست. نه تنها چشم و دلتان از غذاهای گوناگونی سیر می‌شوند، بلکه طعم مواد اولیه‌ی محلی با چاشنی محبت مادرانه در خاطرتان می‌ماند. زمانی که سفره‌های حصیری در اتاق پذیرایی یا ایوان پهن شوند، در صبح با انواع مربای خانگی و تخم‌مرغ و پنیر پذیرای ماست و ظهر یا شب، در کنار برنج گیلان و خورشت‌های رنگارنگ، ظرف‌های ریز و درشتی پر از انواع ترشی و سبزی و ماست و مختلفات روی آن چیده می‌شود.
حال خوش من و مادر در اقامتگاه بومگردی دلگشا
اگر صحبت از زیبایی‌های اقامتگاه بومگردی دلگشا باشد، نمی‌توان از خوش‌برخوردیِ میزبان صحبت نکرد.مادر خانم فلاح‌نژاد نمایند‌ه‌ی تمام عیار زنان خوش مشرب و کاریِ گیلان است که هم می‌تواند ساعت‌ها توجه‌تان را در مکالمه‌ای دلنشین متمرکز نگه دارد و هم امورات اقامتگاه را پیش ببرد. خانم فلاح‌نژاد، مانند پلی بین مردم قدیم و جدید، از یک سو شانه به شانه‌ی مادر مشغول کاراست و از سوی دیگر امور مربوط به اقامتگاه را مدیریت می‌کند. حتی در این میان به سراغ اهالی کهنسال روستا رفته تا با جمع‌آوری صنایع دستی آنان، از توانایی‌های خود برای فروش استفاده کند تا کمکی به چرخش چرخ اقتصاد روستا کند. ناگفته نماند که شب فرصت مصاحبت با آقای فلاح‌نژاد پیش آمد و اطلاعاتی که در طول صحبت‌هایش از ریزه‌کاری‌های زندگی در این روستا دستگیرمان شد، حتی برای مادرم هم تازگی داشت. در مجموع، خانواده‌ی فلاح‌نژاد از سلام تا خداحافظی جوری به دلمان نشستند که حس کردیم به دیدار اقوام‌مان آمده‌ایم، نه یک اقامتگاه بومگردی که تازه کشف کرده بودیم.
مسیر دسترسی به اقامتگاه بومگردی دلگشا
روستای میکال از توابع شهر دیلمان است. برای دسترسی به این روستا، ابتدا باید راه سیاهکل را در پیش گرفت که هم از رشت و هم از لاهیجان راه دارد. پس از سیاهکل، باید از جاده‌ی کوهستانی و جنگلی زیبایی عبور کرد که به دیلمان منتهی می‌شود. به دلیل پر پیچ و خم بودن مسیر و خرابی آسفالت در بخش‌هایی از آن، باید نسبت به رانندگی ایمن و سلامت خودروی خود پیش از حرکت دقت کنید. بعد از دیلمان که در 90 کیلومتری جنوب شرقی رشت قرار دارد باید جاده‌ای که به سمت میکال می‌رود را پیش بگیرید. پس از طی تقریباً 10 کیلومتر، که بخشی از آن راه خاکی است، به روستا می‌رسید.
بهترین فصل برای سفر به میکال
ارتفاعات دیلمان و روستای میکال از منطقه‌های ییلاقی گیلان است. بنابراین در فصل‌های بهار و تابستان می‌توانید از هوای خنک و پاک آن لذت ببرید. البته در نظر داشته باشید که حتی در اوج گرما، هوا در این ارتفاع نسبتا سرد است. پس اگر اوایل بهار یا اواسط تابستان قصد سفر به آنجا را دارید حتما لباس گرم با خود همراه داشته باشید. در فصل پاییز داشتن پتوی مسافرتی سبک می‌تواند مفید باشد. فصل زمستان خلوت‌ترین زمان برای سر زدن به میکال است چون سرمای هوا کوچ‌کنندگان را راهی مناطق پایین‌تر می‌کند که هوای گرم‌تری دارد. بنابراین اگر این فصل را برای سفر انتخاب کردید تجهیزات سفر مناسب فصل سرد، لباس‌های گرم و همچنین کیسه با خود داشته باشید.
جاذبه‌های گردشگری میکال
در راه رسیدن به میکال، از میان جنگل‌های کوهستانیِ شمال می‌گذرید که از نظر زمین‌شناسی بسیار ارزشمند است. این جنگل‌ها که به نام علمی «هیرکانی» شناخته می‌شوند از قدیمی‌ترین جنگل‌های جهانند. همچنین می‌توانیم پس از عبور از دیلمان و اسپیلی، سری به شاه شهیدان بزنیم که هنوز معماری سنتی در آنجا وجود دارد. اگر اهل کوهنوردی باشید این مسیر یکی از گزینه‌های خوب برای صعود به قله ی درفک است.
