ابیانه یکی از روستاهای خیره‌کننده و جذاب است که به دلیل معماری خاص و پوشش سنتی مردم آن، سوژه عکاسی بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی شده است. رنگ سرخ ساختمان‌های این روستا که در دامنه کوه کرکس قرار گرفته‌اند، جذابیتی باور نکردنی به آن بخشیده‌اند. کوچه‌های تو در تو، پنجره‌هایی با اشکال هندسی، بناهای تاریخی گوناگون و پوشش رنگارنگ زنان بومی این روستا، زیبایی‌هایی هستند که هنگام قدم زدن در این روستا از آن‌ها لذت خواهید برد.
برای آشنایی بیشتر مقاله ابیانه کجاست؟ را مطالعه کنید.
درباره ابیانه
روستای تاریخی ابیانه از توابع کاشان است که در 35 کیلومتری شمال غرب نطنز و در دل کوه‌های کرکس قرار دارد. آب و هوای روستای ابیانه تقریبا معتدل بوده و در هر فصلی می‌توانید به آن سفر کنید، اما اگر می‌خواهید در بهترین زمان به ابیانه سفر کنید، ماه اردیبهشت را به شما پیشنهاد می‌کنیم. در ادامه این مقاله جاهای دیدنی ابیانه را معرفی می‌کنیم تا گشت و گذار در این منطقه زیبا را برای شما ساده‌تر کنیم.
معرفی جاهای دیدنی روستای ابیانه
آثار و بناهای تاریخی پرتنوع روستای ابیانه در زمره استثنایی‌ترین و منحصر به فردترین آثار روستاهای ایران به شمار می‌روند. اگر بخواهید صرفا از روستای خوش منظر ابیانه و زیبایی‌های ظاهری آن لذت ببرید، می‌توانید یک روز کامل خود را سرگرم کنید. گشت و گذار در کوچه‌های باریک ابیانه و تماشای مردمی که بدون توجه به زندگی مدرن و مجازی روزهای خود را می‌گذرانند برای بسیاری از مسافران یکی از لذت بخش‌ترین کارهای دنیاست. ما اینجا هستیم تا آدرس جاهای دیدنی ابیانه را به شما داده و معرفی تک تک جاذبه‌های این روستا، سفر لذت بخش‌تری برایتان رقم بزنیم.
معماری خانه‌های ابیانه
خانه‌های پلکانی شبیه به ماسوله، با معماری‌های خاص آن‌ها را می‌توان یکی از جاذبه‌های ابیانه به شمار آورد. خانه‌هایی با نمای سرخ آجری که با استفاده از خاک سرخ معادن روستا پوشیده شده‌اند در کنار پنجره‌های چوبی، چشم انداز خیره کننده‌ای به کوچه‌های تنگ و باریک این روستا داده‌اند. خاصیت جالب این خاک سرخ این است که هرچه باران بخورد، محکم‌تر می‌شود! قدمت برخی از این خانه‌ها به دوران صفوی، قاجاری و سلجوقی بازمی‌گردد. دامنه‌های شیب‌دار این روستا باعث شده امکان ساخت خانه‌های بیشتر وجود نداشته باشد. هنگام سفر به روستای ابیانه، حتما به معماری خاص خانه‌های آن دقت کرده و از آن‌ها عکاسی کنید.
آتشکده ابیانه
از میان آتشکده‌های روستای ابیانه، تنها آتشکده هارپاک باقی مانده است. این آتشکده‌ها نمونه‌ای از معابد زرتشتی در مناطق کوهستانی بوده‌اند که مانند دیگر بناهای روستا در شیب دامنه قرار داشتند. کهن‌ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده هارپاک است که در گذرگاه اصلی محله بنا شده. این بنا به صورت چهارطاقی و با استفاده از گچ و سنگ لاشه ساخته شده. در وسط این آتشکده، آتش مقدس که آن را با ذغال سنگ روشن نگه می‌داشتند، شعله‌ور بوده است. آتشکده هارپاک به دلیل معماری و شکل خاصی که داشته از هر طرف آبادی قابل رویت بوده است.
خانقاه‌ها
خانقاه مکانی برای گردهمایی و زندگی درویشان و صوفیان بوده که به عنوان محل استراحت شاهان صفوی در فصل تابستان نیز از آن استفاده می‌شده. یکی از مکان‌های دیدنی روستای ابیانه خانقاه واقع در محله «پَس خانقاه» است که به دوره شاه عباس صفوی تعلق دارد. این خانقاه سه طبقه داشته و نمای آجری آن با نقاشی‌های عهد صفوی مزین شده‌اند و آن را به یک مکان تاریخی دیدنی تبدیل کرده‌اند. خانقاه دیگری به نام اشرفه نیز در این روستا وجود دارد که به تزئینات خوشنویسی روی دیوارهایش معروف است.
آب انبارها
در زمان‌های گذشته مردمی که در مناطق کویری زندگی می‌کردند برای ذخیره و تامین آب مورد نیاز خود از آب انبار استفاده می‌کردند. ابیانه نیز از این قاعده مستثنی نبود و چهار آب انبار داشت که امروزه دیگر قابل استفاده نیستند. اگر به مکان‌های تاریخی علاقه دارید و می‌خواهید کمی حال و هوای زندگی مردم در زمان‌های گذشته را تجربه کنید، پیشنهاد می‌کنیم از این آب انبارها سری بزنید. پرقدمت‌ترین آب انبار در روستای ابیانه، آب انبار میان‌ده است که قدمتی 100 ساله دارد. آب‌انبار پَس باغچه در محله یسمون، پُرزله در محله بالا ده و پالیزه در محله یوسمون، از دیگر جاذبه‌های تاریخی این روستای زیبا هستند.
موزه مردم شناسی
موزه مردم شناسی ابیانه که در سال 1384 افتتاح شد، نشان دهنده گوشه‌ای از فرهنگ و آداب و رسوم اهالی ابیانه است که اشیای مورد استفاده مردم در روزگاران گذشته را نشان می‌دهد. تماشای این لوازم می‌تواند اوغات جالبی را برای شما فراهم کند. وسایل کشاورزی، ظروف پخت و پز، پوشاک سنتی مردم ابیانه، قرآن‌های نسخ قدیمی و … از جمله لوازمی هستند که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. موزه مردم شناسی در ساختمان قدیمی آزمایشگاه دبیرستان و مهد کودک روستای ابیانه قرار دارد.
حمام‌های ابیانه
در گذشته مردم ابیانه از حمام‌های عمومی استفاده می‌کردند که یکی از آن‌ها در محله بالا و دیگری در محله پایین ابیانه قرار دارد. امروزه حمام محله پایین خراب و غیر قابل استفاده شده و مردم از حمام محله بالا استفاده می‌کنند. در زمان‌های گذشته زنان محلی برای استفاده از این حمام یک قرص نان به مسئول حمام پرداخت می‌کردند و پسرهای مجرد می‌توانستند تا قبل از ازدواج به صورت رایگان از این حمام استفاده کنند!
چشمه‌های ابیانه
وجود چشمه‌های متعدد در روستای ابیانه باعث سرسبزی و به وجود آمدن مزارع گسترده در این منطقه شده‌اند. چشمه‌ای به نام رئیسون در بالاتر از آسیاب روستا قرار گرفته که اهالی این روستا اعتقاد دارند که نوشیدن از آب این چشمه عمر انسان را طولانی‌تر می‌کند. آب آشامیدنی بسیاری از مردم روستا از همین چشمه تامین می‌شود. چشمه دیگری به نام دو آب در غرب این روستا از دل زمین می‌جوشد که اصلی‌ترین منبع آب ابیانه به شمار می‌آید. چشمه کرشک، چشمه یا قنات تاردر، پی قستان، په کی جا، پاشت لیل، پاش یووینگا، وشاسیدرا و پال هَمُون بالا از دیگر چشمه‌های روستای زیبای ابیانه هستند.
زیارتگاه هینزا
یکی دیگر از جاذبه‌های روستای ابیانه، زیارتگاه هینزا است. این زیارتگاه به نام دختر امام موسی بن جعفر، بی بی زبیده خاتون است و در جنوب شرق روستای ابیانه، در دل صخره‌های یک دره باریک قرار گرفته است. یک تو رفتگی شبیه به غار در این منطقه وجود دارد که به بخشی از زیارتگاه تبدیل شده است. مردم محلی ابیانه اعتقاد دارند که این بانوی بزرگوار در گذشته برای فرار از دست کسانی که او را تعقیب می‌کردند، به کمک مردم ابیانه در این منطقه مخفی می‌شود و سپس به روستای هنجن می‌روند، جایی که زیارتگاهی منسوب به او نیز در آن مکان وجود دارد. با این توضیحات می‌توان گفت زیارتگاه هینزا محل دفن بی بی زبیده خاتون نیست و فقط گذرگاه این بانوی بزرگوار بوده است.
زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی
در گوشه شرقی روستای ابیانه، بقعه‌ای متعلق به شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی از فرزندان امام موسی بن جعفر قرار دارد. این زیارتگاه نسبت به دیگر سازه‌های روستا معماری متفاوت و ساده‌ای دارد که همین سادگی باعث جذابیت آن شده است. ساختمان این زیارتگاه به دلیل مرمت‌های انجام شده پس از سال‌ها همچنان اصالت خود را حفظ کرده است. حیاط مرکزی این زیارتگاه آب‌نمای بزرگی دارد که آب آن با استفاده از نهر روستا تامین می‌شود. اگر نگاهی به گنبد هشت ضلعی این زیارتگاه بیندازید، می‌بینید که با کاشی‌کاری فیروزه‌ای به طور چشمگیری تزئین شده است. اشعار و آیاتی به همراه تاریخ مرمت بنا بر روی سقف این امامزاده حک شده، اما روی ضریح آن هیچ نوشته‌ای وجود ندارد. یک منبر قدیمی از جنس چوب در ایوان این امامزاده قرار دارد که به تپه چوبی روستا معروف است.
مسجد جامع ابیانه
دیمی‌ترین مسجد ابیانه، مسجد جامع ابیانه است که دو شبستان دارد. شبستان قدیمی کف چوبی داشته و از طریق یک در کوچک به کوچه اصلی می‌رسد. محراب چوبی بسیار قدیمی مسجد در بخش جنوبی این شبستان قرار دارد. تزئینات بسیار زیبای گل و بوته و سوره یاسین با خط کوفی در این محراب، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. شبستان جدید مسجد سالن بزرگی دارد که در سقف محوطه میانی‌اش نورگیر بزرگی قرار گرفته است. کنده‌کاری‌های سرستون، نقوش منظم هندسی و کتیبه‌هایی از آیات قرآن که در سقف چوبی این سالن قاب بندی و کنده‌کاری شده‌اند، زیبایی دوچندانی به این مکان بخشیده‌اند. منبر چوبی این مسجد که در دوره سلجوقی ساخته شده، با نقوش گل و بوته، گل هشت پر و کتیبه‌هایی از خط کوفی تزئین شده است. روی در ورودی این مسجد نیز نقوش برجسته گل و بوته به صورت کنده کاری قرار دارد.
مسجد پرزله
یکی دیگر از بناهای تاریخی و پرقدمت ابیانه، مسجد پرزله است که در دوره ایلخانی ساخته شده. کهن‌ترین درب کل روستای ابیانه، درب ورودی شرقی این مسجد است که تاریخ 701 هجری قمری بر روی آن حک شده. درب غربی آن نیز به زمان شاه اسماعیل صفوی تعلق دارد که تاریخ 1058 هجری قمری را می‌توان بر روی آن دید. شبستان طبقه همکف این مسجد به یک راهروی کوچک ختم می‌شود که این راهرو از یک طرف به راه پله طبقه بالا و از یک طرف دیگر به کوچه می‌رسد. سالن بزرگی از دوره صفوی در طبقه دوم این مسجد قرار دارد که در دوره قاجار یک ایوان کوچک در آن ساخته شد.
مسجد حاجتگاه
در کنار قبرستان قدیمی روستا، مسجد حاجتگاه با قدمت 400 ساله قرار گرفته و در نمای آجری آن پنجره‌های هلالی شکل خودنمایی می‌کنند. قدمت مسجد حاجتگاه به دوره سلطنت شاه طهماسب اول برمی‌گردد. در زمان‌های گذشته اموات اربابان به صورت موقت در یکی از اتاق‌های طبقه بالای این مسجد دفن می‌شدند. اهالی روستای ابیانه نه تنها برای عبادت، بلکه برای روا شدن حاجات خود به این مسجد می‌روند.
سخن آخر
قدم زدن و گشت و گزار در کوچه پس کوچه‌های ابیانه و تماشای ساختمان‌های سرخ رنگ با قدمت طولانی می‌تواند تجربه‌ای به یاد ماندنی برای علاقه مندان به تاریخ رقم بزند. همچنین پوشش مردان و زنان محلی که با لباس‌های رنگارنگ و سنتی ایرانی در محله قدم می‌زنند می‌تواند چشمان شما را به خود خیره کند. اگر اهل کوهنوردی باشید، می‌توانید به بلندی‌های اطراف روستا رفته و چشم انداز خارق‌العاده روستای زیبای ابیانه را از بالا مشاهده کنید. چشم اندازهای ابیانه سوژه بسیار نابی برای عکاسی هستند، البته فراموش نکنید که قبل از عکاسی از اهالی روستا، حتما از آن‌ها اجازه بگیرید! اگر به ابیانه سفر می‌کنید پیک نیک در طبیعت، کوهنوردی سبک، طبیعت گردی و گردش در کنار رودخانه‌ها را فراموش نکنید.
