آذربایجان شرقی

کلیبر کجاست؟ | بهشت پنهان دیار آذربایجان

در قلب جنگل‌های سرسبز ارسباران و در دامان کوه‌های مرتفع، شهرستان زیبا و دیدنی کلیبر آرام گرفته است. این شهرستان همچون مرواریدی زیبا در استان آذربایجان شرقی می‌درخشد و دنیایی از جاذبه‌های طبیعی و حیرت‌انگیز و شگفتی‌های تاریخی منحصربه‌فردی را در خود جای داده است. در کلیبر باید زندگی کرد، در جنگل‌های زیبای ارسباران آن قدم زد و به تماشای قلعه‌های تاریخی آن ایستاد. این‌ها تنها بخشی از شگفتی‌های این بهشت پنهان هستند. اگر می‌خواهید با شهر کلیبر بیشتر آشنا شوید، با اجاره ویلا می‌توانید روزهای بیشتری را در این شهر زیبا سپری کنید. در ضمن، پیش از سفر بهتر است اطلاعات کافی درباره این منطقه داشته باشید. بنابراین، ما در این مطلب از مجله گردشگری اتاقک قصد داریم دیدنی‌های این منطقه را به شما معرفی کنیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید و با این شهر زیبا آشنا شوید.

شهرستان کلیبر کجاست؟

شهرستان کلیبر در شمال شرقی استان آذربایجان شرقی و در ۱۸۱ کیلومتری تبریز واقع شده است. این شهرستان از غرب به شهرستان ورزقان، از جنوب به شهرستان‌های اهر، از شرق به استان اردبیل و از سمت شمال به شهرستان خدا آفرین منتهی می‌شود. جمعیت شهرستان کلیبر طبق آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ برابر با ۴۸ هزار نفر بوده و مساحت آن نیز به ۲۰۷۲ کیلومتر مربع می‌رسد.

تاریخچه شهرستان کلیبر

تپه های سرسبز پر از درختشهرستان کلیبر تاریخ بسیار دور و درازی دارد. این شهرستان زمانی پایگاه نظامی پادشاهان ساسانی و هخامنشی بود و مردم این شهر نیز در زمان ساسانیان تابع دین زرتشت بودند اما پس از تصرف کلیبر توسط یکی از یاران پیامبر (ص) در سال ۲۶ هجری قمری، مردم این منطقه به دین اسلام گرویدند.

شهرستان کلیبر که در اسناد و نوشته‌های تاریخ نگاران با نام بذ یا بذین نیز شناخته می‌شود، پایگاه سردار ایرانی، بابک خرمدین بود. از وقایع مهمی که در تاریخ شهرستان کلیبر ثبت شده است قیام بابک خرمدین علیه خلافت عباسی بود. در این جنگ که ۲۰ سال به طول انجامیده بود، عاقبت با شکست بابک خرمدین و کشته شدن آن در سال ۸۳۶ میلادی، شهرستان کلیبر به دست اعراب افتاد. دوران مقاومت دو دهه‌ای بابک خرمدین یکی از با اهمیت‌ترین و مهم‌ترین موضوعات در تاریخ کلیبر به شمار می‌رود. در رابطه با وجه تسمیه نام کلیبر نیز مطالب کمی وجود دارد. طبق یافته‌های به دست آمده، در زمان‌های قدیم به علت وجود مناظر گل عنبر به این شهرستان کلنبر می‌گفتند که به مرور زمان به کلیبر تغییر نام پیدا کرد. مردم این شهرستان تابع دین اسلام هستند و به زبان ترکی و آذری صحبت می‌کنند. شما می‌توانید با اجاره ویلا در کلیبر، روزهای بیشتری را در این منطقه اقامت داشته باشید و از نزدیک با تاریخ طولانی آن آشنا شوید.

فرهنگ و آداب و رسوم شهرستان کلیبر

مردم شهرستان کلیبر مردمانی بسیار اصیل و مهمان‌نواز هستند و فرهنگ و آداب و رسوم خاص خودشان را دارند که بسیار به آن‌ها پایبند و مقید هستند. یکی از رسومات جالب این شهرستان که نزدیک عید نوروز برگزار می‌شود مراسم «بایرام پای» است. در این مراسم هر ساله خانواده دختر هدایایی را به همراه غذاهای مختلف ازجمله پلو، قیمه گوشت و مرغ آماده کرده و به خانه پسر به منظور تبریک عید می‌فرستند. از دیگر مراسمات جالبی که در شهرستان کلیبر به ویژه در میان عشایر این شهرستان برگزار می‌شود مراسم روشن کردن شمع در چهارشنبه آخر سال است. در این مراسم اهالی این منطقه نیت می‌کنند و در پوست گردو شمعی روشن کرده و روی آب رها می‌کنند.

شهرها و روستاهای شهرستان کلیبر

شهرستان کلیبر، یکی از شهرهای زیبا و سراسر سبز ایران است که دارای دو بخش آبش احمد و مرکزی است. این شهرستان از دو شهر آبش احمد و کلیبر (مرکز شهرستان) و هفت دهستان پیغان چایی، مولان، میشه پاوه، ییلاق، آبش احمد، سیدان و قشلاق تشکیل شده است. این شهرستان همچنین دارای ۲۴۳ روستا و آبادی است که از بین این روستاها ۳۴ روستا دارای سکنه فصلی یا موسمی هستند. ۱۸۴ روستا دارای سکنه دائم و ۲۵ روستا نیز خالی از سکنه هستند، نام برخی روستاهای این شهرستان طبق نقشه روستاهای کلیبر عبارت‌اند از:

  • اوزون‌قیه
  • اوزی
  • اولی‌قشلاق
  • احمدآباد تازه‌کند
  • ارمنیان
  • اسب قلیان
  • اسبهار سفلی
  • اسبهار علیا
  • اسکلو
  • اصلان‌بیگلو
  • امیرآباد
  • انباستق
  • ایلان‌کش
  • ایللی
  • ایل‌یوردی
  • ولندران
  • آتی‌کندی
  • آجودان‌آباد
  • آس جدید
  • آس قدیم

اقتصاد شهر کلیبر

شهرستان کلیبر به دلیل داشتن آب‌وهوای معتدل و مرطوب و همچنین مراتع سرسبز و پر رونق، فضا و شرایط بسیار مطلوبی برای باغداری، کشاورزی و دام‌پروری دارد. کشت محصولات در این شهرستان به صورت دیمی و آبی انجام می‌گیرد و سالانه مقدار قابل توجهی محصولات کشاورزی ازجمله گندم، جو، تره بار، زغال‌اخته، سیب، توت درختی گردو و همچنین تولیدات دامی و فراورده‌های دامی از این شهر به دیگر مناطق صادر می‌شود. علاوه بر این موارد، توسعه گردشگری و همچنین صنایع و معادن کلیبر ازجمله تولید آسیاب موتوری و برقی، تانکر سازی، آهنگری، موزاییک‌سازی و غیره نیز از دیگر فعالیت‌های اقتصادی شهر سرسبز کلیبر به شمار می‌روند که نقش ارزنده‌ای در توسعه اقتصادی این شهر دارند.

آب و هوای شهرستان کلیبر

یک کوه جنگلی که در دامنه آن خانه های روستایی قرار دارندشهرستان کلیبر در بین رشته‌کوه‌های منطقه جنگلی ارسباران واقع شده است و سراسر آن را چمنزارها، جنگل‌ها، مراتع سرسبز و پوشش گیاهی متنوع پوشانده است. این شهرستان به سبب همین موقعیت جغرافیایی خود، دارای آب‌وهوای معتدل کوهستانی است. میانگین دمای سالانه در این شهرستان از ۹/۲۳ الی ۲/۲ درجه سانتی‌گراد در فصول مختلف سال در حال تغییر و نوسان است و متوسط بارش سالیانه آن نیز ۶۰۰ میلی‌متر تخمین زده شده است.

بهترین زمان سفر به شهرستان کلیبر

شهرستان کلیبر با توجه به آب‌وهوای معتدل کوهستانی که دارد به عنوان شهر چهار فصل شناخته شده است. در فصل بهار و تابستان هوای این شهر خنک و معتدل بوده و در فصل پاییز و زمستان نیز هوا سرد است. فرقی نمی‌کند کدام موقع از سال را برای سفر به این شهر زیبا و دیدنی انتخاب کنید چرا که کلیبر با توجه به طبیعت منحصربهفردی که دارد جاذبه‌های دیدنی و گردشگری بسیاری را در هر فصلی در اختیار گردشگران عزیز قرار می‌دهد. اگر از کسانی هستید که به سرما علاقه ندارید و دوست دارید در هوای خنک و مطبوع به دیار بابک خرمدین بروید بهترین زمان سفر به شهرستان کلیبر، فصل‌های بهار و تابستان است.

برای رزرو اقامتگاه در کلیبر کلیک کنید.

 

 جاهای دیدنی شهرستان کلیبر

وقتی نام جنگل‌های سرسبز ارسباران به گوشمان می‌خورد بی‌اختیار شهرستان زیبای کلیبر در ذهنمان تداعی می‌شود. علاوه بر مناظر طبیعی، آثار باستانی این شهرستان نیز فراوان‌اند و نشان از قدمت کهن این شهر دارند. جاذبه‌های تاریخی و همچنین طبیعتی زیبا و منحصربه‌فرد شهرستان زیبا و ییلاقی کلیبر باعث شده است که به آن لقب بهشت پنهان آذربایجان را بدهند. برخی از این جاهای دیدنی شهرستان کلیبر عبارت‌اند از:

قلعه بابک، شگفت‌انگیزترین قلعه آذربایجان

قلعه بابک خرمدین روی یک کوه بلندکسانی که به تاریخ علاقه دارند قطعاً با قلعه زیبا و تاریخی بابک آشنا هستند. این قلعه که یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهرستان کلیبر به شمار می‌رود، متعلق به بابک خرمدین سردار بزرگ ایران است. قلعه بابک در ارتفاع ۲۳۰۰ متری از سطح زمین بنا شده و قدمت آن به دوره ساسانیان برمی‌گردد. با توجه به اینکه قلعه بابک در بالای کوه قرار گرفته بنابراین برای دیدن آن باید از مسیر پیاده‌روی نسبتاً سختی عبور کنید البته دیدن این قلعه باشکوه و مناظر حیرت‌انگیز و زیبای اطراف آن ارزش این سختی را دارد.

جنگل‌های ارسباران کلیبر، بهشت شمال غرب ایران

جنگل‌های ارسباران یکی از جاذبه‌های طبیعی و بی‌نظیر کلیبر است که در بخش جنوبی رودخانه مرزی ارس واقع شده است. این جنگل‌های وسیع ۱۳۰ هزار هکتار مساحت دارند و با چشم‌اندازی زیبا و خارق‌العاده همچون بهشت به یکی از مقاصد گردشگری پرتردد در استان آذربایجان شرقی تبدیل شده‌اند. در این جنگل‌ها گذشته از جاذبه‌های گردشگری، انواع گونه‌های گیاهی و جانوری کمیاب نیز به چشم می‌خورد. با توجه به کوهستانی بودن این منطقه و آب‌وهوای سرد آن همچنین به علت وزش باد شدید، فصل بهار و نیمه دوم سال برای بازدید از این جنگل پیشنهاد نمی‌شود و بهتر است فصل تابستان را برای سفر به این منطقه انتخاب کنید.

دره مکیدی کلیبر، دره‌ای سرتاسر سبز و روح‌نواز

دره مکیدی معروف به مکیدی دره سیدره مکیدی معروف به مکیدی دره سی، دره‌ای زیبا و سرسبز است که در ۳ کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلیبر و در میان جنگل‌های ارسباران واقع شده است. پارک جنگلی مکیدی و روستای مکیدی در این دره زیبا و دیدنی قرار گرفته‌اند. دره مکیدی به علت داشتن درختان مرتفع و سرسبز، چشمه‌های جاری فراوان، انواع پوشش گیاهی جانوری، آب وهوای مطبوع و استراحتگاه‌های متعدد برای مسافران به یکی از مقاصد محبوب در میان گردشگران تبدیل شده است.

آبشار گلوسنگ کلیبر

در هر گوشه و کنار شهرستان کلیبر که قدم بگذارید با جاذبه‌های طبیعی و شگفت‌انگیزی روبه‌رو خواهید شد. یکی از این جاذبه‌های شگفت‌انگیز طبیعی، آبشار گلوسنگ است که در نزدیکی روستای گلوسنگ از توابع شهرستان کلیبر واقع شده است. در هوا گرم و مطبوع بهار و تابستان بازدید از این آبشار خنک و دلنشین برای ثبت یک خاطره خوش مقصدی بسیار مناسبی هست. البته اگر در فصل زمستان مسافر شهرستان کلیبر شدید دیدن این آبشار که با سرد شدن هوا تبدیل به آبشار یخی می‌شود را نیز در لیست برنامه‌های خود قرار دهید.

عمارت طومانیانس کلیبر

مارت طومانیانس در یک دشت بزرگدر غرب روستای وینق از توابع شهرستان کلیبر عمارت زیبا و دیدنی طومانیانس قرار دارد. این عمارت که بر فراز تپه‌ای سنگی واقع شده است یکی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی کلیبر است که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد. این عمارت در دوطبقه با ایوانی سرتاسری و شش برج بنا شده است و همان‌طور که از اسمش پیداست متعلق به یک شخص ارمنی به نام سرکیس طومانیانیس است. بنای ساخته شده از سنگ و آجر، سبک معماری روسی و اروپایی و ظرافت و زیبایی مقرنس کاری بر روی این بنای تاریخی، در نوع خود دیدنی است.

برای آشنایی بیشتر مقاله جاهای دیدنی کلیبر را مطالعه کنید.

صنایع دستی و سوغات شهرستان کلیبر

درخت پر از زغال اختهیکی از اصلی‌ترین و معروفترین محصولات باغ‌های شهرستان کلیبر سیب، انار و زغال‌اخته است. این میوه‌ها و فراورده‌های آن‌ها ازجمله انواع ترشی، شربت، لواشک، برگ و خشکه زغال‌اخته از سوغاتی‌های معروف این شهر محسوب می‌شوند. در کنار این خوراکی‌های ترش مزه، شیرینی اریس، شیرینی رشته ختایی و کوکه نیز از دیگر سوغاتی‌های این شهر به شمار می‌روند.

البته سوغاتی‌های کلیبر فقط به خوراکی‌های خوشمزه آن خلاصه نمی‌شود، صنایع دستی این شهر نیز زبانزد عام و خاص هستند. محصولات ورنی بافی، گلیم و جاجیم نیز ازجمله صنایع دستی و سوغات این شهر به شمار می‌روند که می‌توانید بسته به سلیقه‌تان از بازارهای مختلف این شهرستان خریداری کرده و به عنوان نمادی از این خطه با یادگار داشته باشید.

غذاهای محلی شهرستان کلیبر

هر شهری با توجه به آداب و رسوم و تاریخی که دارد، فرهنگ غذایی متفاوتی نیز دارد. سفر به شهرستان کلیبر که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متنوعی را پیش چشم هر گردشگری به نمایش می‌گذارد، لذت خاص خودش را دارد اما اگر در سفرتان به این شهر طعم غذاهای خوشمزه و محلی کلیبر را نیز بچشید، لذت سفرتان دو چندان می‌شود. ازجمله غذاهای محلی شهرستان کلیبر می‌توان به قورما شورباسی، شوربای تره، دلمه کلم پیچ، کوفته تبریزی، آش اریشته و خورشت هویج اشاره کرد.

برای آشنایی بیشتر مقاله سوغات و صنایع دستی کلیبر را مطالعه کنید.

رستوران‌های شهرستان کلیبر

در کنار جاذبه‌های دیدنی و گردشگری کلیبر، رستوران‌های این شهرستان نیز بسیار متنوع هستند. از رستوران‌های مدرن و لوکس گرفته تا رستوران سنتی در جای‌جای این شهر به چشم می‌خورند. هر یک از این رستوران‌ها در محیطی متفاوت، غذاهای ایرانی و محلی متنوعی را به مسافران و گردشگران ارائه می‌دهند. برخی از رستوران‌های معروف این شهرستان که می‌توانید خود را مهمان وعده غذایی خوشمزه کنید، عبارت‌اند از:

رستوران شقایق

رستوران شقایق در جاده جانانلو شهرستان کلیبر قرار گرفته است. در این رستوران انواع مختلفی از غذاهای خوشمزه ایرانی اعم از کباب، ماهی و انواع فست فود را می‌توانید میل کنید.

آدرس رستوران شقایق: ایران، استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، جاده جانانلو، خیابان فرماندری.

سفره خانه سنتی عمو قادر

سفره خانه سنتی عمو قادر در شهرستان کلیبر در هم‌جواری رودخانه و در مسیر جاده خاکی واقع شده است. این سفره خانه تلفیقی از رستوران سنتی و مدرن هست و علاوه بر رستوران فضای بسته نیز دارد و می‌توانید انواع غذاهای ایرانی را در آنجا میل کنید.

آدرس سفره خانه سنتی عمو قادر: ایران، استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، خیابان معلم.

رستوران کالیوود

رستوران کالیوود یکی دیگر از رستوران معروف شهرستان کلیبر هست که در خیابان فرمانداری واقع شده است. در صورتیکه در این شهر به دنبال یک رستوران با محیطی دنج آرام و غذاهای خوشمزه ایرانی هستید حتماً سری به رستوران کالیوود بزنید.

آدرس رستوران کالیوود: ایران، استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، خیابان فرمانداری.

فست فود ستاره

فست فود ستاره در خیابان امام خمینی کلیبر واقع شده است. در این مکان انواع ساندویج، سالاد و غیره سرو می‌شود و برای پر کردن اوقات فراغت محیط مناسبی به شمار می‌رود.

آدرس فست فود ستاره: ایران، استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، خیابان امام خمینی

مراکز خرید شهرستان کلیبر

خریدکردن یکی از لذت‌بخش‌ترین بخش‌های سفر است که در فرهنگ ما ایرانیان نیز مرسوم است. گشت‌وگذار در بازارها و خرید سوغاتی در مقصد سفر لذت وصف ناپذیری دارد. شهرستان کلیبر به داشتن اماکن مختلف تاریخی و جاذبه‌های طبیعی و گردشگری شگفت‌انگیز معروف است. بازارهای کلیبر نیز دست کمی از طبیعت بکر این شهر ندارند. ازجمله بازارهای و مراکز خرید این شهر می‌توان به مرکز خرید سپهر، پاساژ جهانگرد، پاساژ شفیعی، مجتمع تجاری پاساژ ۱۱۰ اشاره کرد.

علاوه بر این در کلیبر هفته بازارها نیز در روزهای شنبه و در خیابان دانشسرا برپا می‌شود. در شنبه بازار کلیبر انواع محصولات از میوه و سبزیجات گرفته تا صنایع دستی متنوع و باکیفیت و همچنین با قیمت پایین توسط کسبه بازار و دست‌فروشان به فروش می‌رسد.

 اقامت در شهرستان کلیبر

اگر قصد تجربه سفری لذت‌بخش و به یادماندنی از اجاره ویلا در شمال را دارید، شهر کلیبر را در لیست برنامه‌های خود قرار دهید. این شهر زیبا با داشتن آب‌وهوای معتدل و کوهستانی، جاذبه‌های گردشگری و تاریخی متنوع و مکان‌های دیدنی منحصربه‌فرد، گردشگران بسیاری را مجذوب خود کرده است اما در سفرتان به شهر دیدنی کلیبر بهتر است قبل از هر چیزی اقامتگاه خودتان را در این شهر رزرو نمایید و با خیال راحت سفر خود را آغاز کنید. برای اجاره ویلا و سوئیت در کلیبر می‌توانید به سایت اتاقک مراجعه کرده و تمامی محل‌های اقامت کلیبر را همراه با تصاویر و اطلاعات کامل مشاهده نمایید و متناسب با بودجه و نیازی که دارید ازجمله تعداد نفرات، تعداد شب اقامت و تعداد اتاق خواب، اقامتگاه مورد نظر خود را رزرو کنید.

راه‌های دسترسی به شهرستان کلیبر

شهرستان کلیبر علی‌رغم تمام امکاناتی که دارد، فاقد ایستگاه راه‌آهن و فرودگاه است؛ بنابراین برای رفتن به این شهر باید از مسیر زمینی استفاده کنید. برای این کار نیز در هر کجای ایران که هستید می‌توانید خود را با هواپیما، قطار یا هر وسیله دیگری به تبریز رسانده و از آن‌جا با اتوبوس‌های کلیبر و یا تاکسی‌ها به کلیبر بروید. اگر می‌خواهید با ماشین شخصی خود راهی این شهرستان شوید می‌توانید از هر جای ایران با استفاده از جاده ۲۷ روی نقشه کلیبر، خود را به تبریز رسانده و از آنجا به کلیبر بروید. فاصله تبریز تا کلیبر نزدیک به ۱۸۱ کیلومتر است و حدود دو ساعت و نیم طول می‌کشد. اگر از سمت اردبیل راهی این شهر می‌شوید در آن صورت باید به سمت شهر اهر رفته و از آنجا وارد شهرستان کلیبر بشوید. فاصله اردبیل تا کلیبر نیز در حدود ۲۲۰ کیلومتر است و سه ساعت و نیم زمان می‌برد.

نکاتی که در سفر به کلیبر لازم است بدانید.

  • شهرستان کلیبر شهر پر گردشگری است بنابراین بهتر است قبل از سفر محل اقامتتان را رزرو نمایید، چون ممکن است زمانی که به این شهر می‌رسید اقامتگاه‌ها پر شده باشد. در آن صورت در پیدا کردن اقامت دچار مشکل خواهید شد.
  • شهرستان دیدنی کلیبر سرشار از جاهای دیدنی زیبا و متنوعی است بنابراین بهتر است قبل از اینکه عازم سفر به این شهر شوید، لیستی از جاذبه‌ها و مکان‌های دیدنی این شهر تهیه کنید تا در زمانتان صرفه جویی شود.
  • مطمئن شوید که تمام رزروهایتان ازجمله محل اقامت، رستوران‌های و غیره تأیید شده باشند تا در سفرتان با مشکل مواجه نشوید.
  • قبل از آغاز سفر تمامی هزینه‌های سفر ازجمله هزینه اقامت، هزینه خرید، هزینه رستوران گردی و هزینه گشت و گذار را به طور کامل بررسی کنید و بر اساس با بودجه‌ای که برای هریک در نظر گرفته‌اید پیش برید.
  • سعی کنید تا جایی که ممکن است به اکوسیستم لطمه‌ای وارد نکرده و پاکیزگی و نظافت را در طبیعت کلیبر رعایت کنید.

سلوا طاحونی

سلوا هستم، پر انرژی، برونگرا و عاشق یادگیری، از نوشتن مقالات جدید لذت می‌برم و می‌توانم چیزهای جدیدی برای گفتن داشته باشم. محتوا خلق می‌کنم تا همه بتوانند سریعتر به چیزی که می خواهند دسترسی پیدا کنند.

نوشته های مشابه

‫۹ دیدگاه ها

  1. خدا کمک کنه زودتر آدم بشیم . از این همه مطلب زیبا و عکس روی چه موضوع پیش پا افتاده‌ای تمرکز می کنیم. متاسفانه مثل بقیه موارد زندگیمون.

    1. سلام. تشکر. به نویسنده برای اصلاح منتقل شد.

      لطفا در صورت تمایل به همکاری با اتاقک یک ایمیل به بنده ارسال فرمایید یا شماره تماس خود را در همین کامنت قرار دهید.
      reza.riz.zar@gmail.com

    2. تو این چیزارو درک نمیکنی پس زیاد بهش فکر نکن اینا رسم و رسوم های آذربایجانن فقط اهالی اون منطقه میفهمن اینارو

      1. تو نه شما
        قبل از اینکه به آذری یا کرد یا لر بودن افتخار کنیم باید با ادب باشیم
        در ضمن تمامی رسم و رسومات منطقی دارن ، اگر شما میدونید بهتره توضیح بدید که بقیه هم متوجه بشن ، هموطن آذری عزیز

      2. نویسنده محترم این مطلب متوجه منظور من شدند و واژه اشتباه را درست کردند.
        فکر کنم الان مشخص شد کسی که این چیزها را درک نمیکنه کیه.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا