استان البرز را به چه می‌شناسید؟ به دامنه‌های سرسبزِ البرز که با آسمان آبی درمی‌آمیزند؟ به هوای خنکِ کوهپایه‌هایی که نفس‌تان را تازه می‌کند؟ یا به یادگارهای باشکوهی که روزگاری میزبان شاهان و بزرگان بودند؟ البته که همه این‌ها باعث شده آوازه البرز به گوش همگان برسد، ولی علاوه‌بر همه این‌ها، کاخ‌های البرز هستند که سالیانه پای مسافران و گردشگران را به این استان زیبا می‌کشانند. هر کدام از این کاخها از کاخ شمس با آن گنبد خیره‌کننده و تالارهای رویایی‌اش گرفته، تا کاخ سلیمانیه و کاخ شهرستانک که در میان درختان سرسبز پنهان شده‌اند، روایتگر قصه‌هایی از عظمت، زیبایی و هنر بی‌همتای ایرانی هستند.
اگر شما هم دوست دارید در راهروهای زمان قدم بزنید و نفس‌های آخرین پادشاهان ایران را میان دیوارهای این کاخها حس کنید، با ما تا آخر این مقاله از اتاقک همراه باشید. در این مقاله می‌خواهیم اطلاعات کاخ‌های استان البرز را یک‌جا در اختیارتان قرار دهیم.
کاخ شمس؛ شاهکار معماری مدرن ایران در البرز
کاخ شمس، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی و فرهنگی استان البرز است. این کاخ در دهه ۴۰ خورشیدی به‌عنوان اقامتگاه تابستانی شمس پهلوی، خواهر محمدرضا شاه، ساخته شد و به دلیل طراحی خاص و الهام‌گرفته از شکل صدف، به «کاخ مروارید» نیز شهرت دارد.
معماری این بنا که بخشی از تاریخ معماری مدرن است با تاثیر از شیوه معماری فرانک لوید رایت ساخته شده است. طرح اصلی این بنا الهام‌گرفته از فرم سفره‌ماهی است؛ به‌گونه‌ای که ضلع شمالی کاخ و فضای پیرامونی دریاچه، همچون باله‌های این موجود دریایی شکل گرفته‌اند. در طراحی محوطه بیرونی، دریاچه‌ای کوچک از سه سمت کاخ را در بر گرفته و تمامی فضاهای معماری در زیر سقفی با ساختار حلزونی جای گرفته‌اند. فضاهای داخلی این کاخ نیز شامل سالن پذیرایی، سینما، سالن بیلیارد، اتاق خواب‌ها، تالار طلایی و اتاق‌هایی با تزئینات خاص است که نشانی از سبک زندگی و سلیقه اشرافی آن دوران دارد. سقف‌های بلند، نورگیرهای خاص و نمای سفید‌رنگ بنا نیز جلوه‌ای منحصر به‌فرد به کاخ بخشیده‌اند.
امروز این کاخ به‌عنوان یکی از آثار میراث فرهنگی شناخته می‌شود و میزبان گردشگرانی‌ست که برای دیدن بخشی از تاریخ معاصر ایران به این منطقه می‌آیند. اگرچه بخش‌هایی از آن نیازمند مرمت و نگهداری جدی است، اما هنوز هم اصالت و شکوه خود را حفظ کرده و مورد توجه علاقه‌مندان به تاریخ و معماری قرار دارد. ناگفته نماند که این کاخ در منطقه‌ی مهرشهر کرج واقع شده است؛ بنابراین در سفرتان به این شهر میتوانید با اجاره ویلا در کرج هم از این کاخ و هم از دیگر جاهای گردشگری این منطقه دیدن کنید.
آدرس کاخ شمس: استان البرز، کرج، مهرشهر، انتهای بلوار ارم
شماره تماس: ۰۲۶۳۳۲۰۶۵۲۲
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر.
کاخ سلیمانیه؛ صدای آرام تاریخ در قلب کرج
در میان هیاهوی شهریِ امروزِ کرج، جایی در سایه‌سار درختان قد کشیده و در نزدیکی رودخانه‌ای آرام، کاخی آرام گرفته که گویی سال‌هاست با سکوتش حرف می‌زند. کاخ سلیمانیه، بنایی تاریخی با قدمتی بیش از ۱۸۰ سال، همچون گنجینه‌ای از روزگار قاجار در دل شهر جا خوش کرده است؛ بی‌ادعا، بی‌هیاهو، اما همچنان باوقار و زنده.
این کاخ در سال ۱۲۲۵ هجری قمری به دستور فتحعلی‌شاه قاجار برای شاهزاده سلیمان‌میرزا ساخته شده بود. بنایی ساده اما اصیل، با دیوارهایی آجری، پنجره‌هایی بلند و تزئیناتی که نشان از دستان هنرمندان آن زمان دارد. تالار اصلی آن دو نقاشی دیواری کم‌نظیر دارد: یکی تصویر آقا محمدخان و دیگری تصویر فتحعلی‌شاه و اطرافیانش. نقاشی‌هایی که اگر به دقت نگاهشان کنید، چهره‌ها گویا هنوز زنده‌اند و از دل تاریخ تو را می‌نگرند.
با ورود به محوطه کاخ، آرامشی خاص در فضا جریان دارد. شاید به خاطر گذر سال‌ها، شاید به خاطر معماری ساده اما مهربانش، یا شاید چون این کاخ، دیگر تنها یک بنای تاریخی نیست؛ بلکه بخشی از حافظه جمعی مردم این شهر است. امروز، کاخ سلیمانیه در محوطه دانشکده کشاورزی و دانشکده منابع طبیعی کرج واقع شده است و هنوز هم، با وجود گذر زمان، اصالت و ارزش تاریخی خود را حفظ کرده است. یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب این کاخ، فاصله کم آن با دیگر مناطق گردشگری استان البرز ازجمله کردان کرج است؛ بنابراین میتوانید پس از بازدید از کاخ سلیمانیه، با اجاره ویلا در کردان کرج، از این روستای زیبا نیز دیدن کنید.
آدرس کاخ سلیمانیه: استان البرز، کرج، میدان امام حسین به سمت مصباح، خیابان شهید کیانپور، جنب مدرسه استقلال و مسجد اعظم.
شماره تماس: ۰۲۶۳۲۸۲۹۱۱۴
ساعت کاری: همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ عصر
کاخ شهرستانک؛ گوهر معماری قاجاری در دل البرز
در دل کوهستان‌های سرسبز البرز، جایی میان دره‌ای خنک و آرام در روستای شهرستانک، کاخ شهرستانک، بنایی خاموش اما پرشکوه آرمیده است. این کاخ که یکی از جاذبه‌های گردشگری کرج هست به دستور ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۵۷هجری شمسی ساخته شد تا استراحتگاه ییلاقی شاه و همراهانش باشد.
معماری این کاخ، با الهام از سبک قاجاری و به دست حاجی ابوالحسن معمارباشی، سازنده تالار آینه کاخ گلستان، طراحی شد. بنایی دو بخشی با اندرونی و بیرونی، حیاط‌هایی در ترازهای مختلف، دیوانخانه‌ای باشکوه، حمامی اختصاصی و حوض‌هایی که آب زلال رودخانه را به فواره‌ها می‌سپردند و دوباره به طبیعت بازمی‌گرداندند.
این کاخ در دوران قاجار با شکوه و سکوت خود، هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کرد، اما پس از ترور ناصرالدین‌شاه، به فراموشی سپرده شد و سال‌ها در سکوت و ویرانی گذراند. در دهه ۱۳۴۰، فدراسیون کوهنوردی ایران با درک ارزش تاریخی و موقعیت منحصربهفرد این بنا، آن را به عنوان اقامتگاه موقت کوهنوردان بازسازی و مورد استفاده قرار داد؛ گامی کوچک اما مؤثر برای حفظ این میراث فراموش‌شده. امروز، این کاخ با شماره ۱۹۲۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و در حال بازسازی است؛ گویی طبیعت و تاریخ، دست در دست هم، می‌کوشند تا این گوهر فراموش‌شده را دوباره زنده کنند.
آدرس کاخ شهرستانک: استان البرز، شهرستان کرج، بخش آسارا، روستای شهرستانک
کاخ رضاشاهی گچسر
کاخ رضاشاهی گچسر یکی از بناهای تاریخی ارزشمند استان البرز است که در روستای گچسر، در مسیر جاده کرج–چالوس و در دل طبیعت کوهستانی البرز مرکزی واقع شده است. این کاخ در سال ۱۳۰۹ خورشیدی، هم‌زمان با آغاز ساخت تونل کندوان، به دستور رضاشاه پهلوی ساخته شد تا وی بتواند ضمن اقامت در منطقه، از نزدیک بر روند احداث این پروژه راهبردی نظارت داشته باشد.
معماری کاخ ساده اما اصیل است؛ با گچ‌بری‌های ظریف، شومینه‌های تزئینی، سقف‌هایی بلند و پنجره‌هایی بزرگ که چشم‌انداز زیبای دره و کوهستان را قاب می‌گیرند. ارتفاع سقف‌ها بیش از سه متر است و فضای داخلی آن با مصالح بومی و سبک معماری ایرانی آراسته شده است. در کنار این کاخ، اقامتگاهی نیز برای مهندسان سازنده تونل احداث شد که بعدها توسعه یافت.
این بنا در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شماره ۶۵۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از آن زمان به عنوان یکی از نمونه‌های شاخص معماری پهلوی اول در منطقه شناخته می‌شود. پس از انقلاب، این مجموعه به بنیاد مستضعفان واگذار شد و در نهایت در سال ۱۳۹۶ به بخش خصوصی منتقل گردید. در حال حاضر، این کاخ با حفظ ساختار تاریخی خود، به عنوان هتل تاریخی نگین گچسر با کاربری اقامتی و پذیرایی فعالیت می‌کند.
آدرس کاخ رضاشاهی گچسر: استان البرز، شهرستان کرج، بخش مرکزی، روستای گچسر
کاخ‌های استان البرز در یک نگاه
|
نام کاخ |
دوره تاریخی | موقعیت مکانی |
ویژگی‌ها |
|
کاخ شمس (مروارید) |
پهلوی دوم | مهرشهر کرج |
این کاخ با معماری مدرن و منحصربهفرد به شکل سفره‌ماهی طراحی شده و دارای بخش‌هایی چون سالن سینما، استخر و دریاچه مصنوعی است. |
|
کاخ سلیمانیه |
قاجار | مرکز شهر کرج (محوطه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی کرج) |
این کاخ با نقاشی‌های چهره فتحعلی‌شاه، گچ‌بری‌های ظریف و سقف‌های بلند، نمونه‌ای از معماری سنتی ایرانی است |
|
کاخ شهرستانک |
قاجار | چالوس، روستای شهرستانک |
این کاخ ییلاقی به دستور ناصرالدین‌شاه ساخته شد و دارای اندرونی، دیوانخانه بزرگ و چندین حمام و حوض است. |
|
کاخ گچسر (رضاشاهی) |
پهلوی اول | جاده چالوس، روستای گچسر |
این کاخ در سال ۱۳۰۹ برای اقامت رضاشاه و نظارت بر ساخت تونل کندوان ساخته شد و با گچ‌بری‌های زیبا و معماری ساده، اکنون به عنوان هتل تاریخی نگین گچسر فعالیت می‌کند. |
سخن آخر
در دل کوه‌های سرسبز البرز، کاخ‌هایی خفته‌اند که هر یک داستانی از شکوه، سیاست، هنر و تاریخ را در خود دارند. در این مقاله از اتاقک راهی البرز شدیم و با کاخ‌های دیدنی این استان از کاخ ناصری شهرستانک با آن حال‌و‌هوای ییلاقی‌اش گرفته تا کاخ سلیمانیه‌ی و کاخ شمس که همچون نگینی درخشان در منظره‌ای دل‌فریب می‌درخشند؛ آشنا شدیم.
کاخ شهرستانک، که روزی میزبان ناصرالدین‌شاه بود، حالا در آغوش طبیعت منتظر قدم‌هایی‌ست که با احترام از کنارش بگذرند. کاخ سلیمانیه با آن نقاشی‌های دیواری دل‌انگیزش، بازتابی از قدرت و هنر دوران قاجار است و کاخ شمس، با معماری مدرن و چشم‌انداز بکرش، یادآور رویاهای بلند دوره پهلوی است. این کاخها امروز نه فقط آثار تاریخی، که مقصدی برای آرامش، تعمق و لمس زیبایی‌اند. اگر گذرتان به استان البرز افتاد، تماشای این کاخها را از دست ندهید. در دل شلوغی روزمره، شاید همین سفر کوتاه و نگاهی عمیق به پنجره‌های رو به تاریخ، حال دلتان را عوض کند. در سفرتان به این استان هم نگران اقامتگاه نباشید، میتوانید برای رزرو اقامتگاه در استان البرز و اطراف این کاخ‌های زیبا، به سایت اتاقک مراجعه کنید تا اقامتگاهی دل‌خواه و نزدیک به مقصدتان پیدا کنید. تجربه‌ی سفر به دل تاریخ، با یک اقامت راحت کامل‌تر خواهد شد.
سوالات متداول درباره کاخ‌های استان البرز
مهم‌ترین کاخ‌های تاریخی استان البرز کدام‌اند؟
کاخ شمس (مروارید)، کاخ سلیمانیه و کاخ شهرستانک سه نمونه شاخص و مهم از کاخ‌های تاریخی استان البرز هستند که هر کدام به دوره‌ای خاص از تاریخ ایران تعلق دارند.
آیا بازدید از کاخ‌های استان البرز برای عموم آزاد است؟
کاخ شمس، کاخ شهرستانک و کاخ سلیمانیه در حال حاضر امکان بازدید عمومی دارند. با این حال برخی از این کاخها ممکن است به دلیل داشتن شرایط متفاوت ازجمله مرمت یا قرار گرفتن در محوطه دانشگاهی نیاز به هماهنگی داشته باشند.
بهترین فصل برای بازدید از کاخ‌های استان البرز کدام است؟
بهار، تابستان و اوایل پاییز بهترین زمان برای بازدید هستند؛ به‌ویژه کاخ شهرستانک که در دل طبیعت کوهستانی قرار دارد و در این فصول هوایی دلپذیر دارد.
آیا در نزدیکی این کاخها اقامتگاه وجود دارد؟
بله، در شهر کرج و اطراف آن اقامتگاههای متنوعی (از هتل تا اقامتگاه بومگردی) وجود دارد. برای رزرو اقامتگاه میتوانید به سایت اتاقک مراجعه کنید.
