گرگان، مرکز استان گلستان، شهری‌ست که هر گردشگری با یک‌بار سفر به آن، مجذوب طبیعت و فرهنگش می‌شود. این شهر سرسبز و زیبا، نقطه تلاقی جنگل‌های باستانی هیرکانی، کوه‌های مه‌گرفته، دشت‌های گسترده و معماری تاریخی‌ست؛ ترکیبی دل‌فریب که هم گردشگران را شیفته خود می‌کند و هم علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ ایران را.
این شهر مقصدی چهارفصل و پُر از شگفتی است. از پیاده‌روی در جنگل ناهارخوران و آبشارهای شگفت‌انگیز گرفته تا گشت‌وگذار در روستاهای ییلاقی و بازدید از بناهای تاریخی، گرگان برای هر سلیقه‌ای چیزی در آستین دارد. این شهر با اقلیم متنوع، غذاهای محلی خوش‌طعم و مردم مهمان‌نوازش، فضایی گرم و صمیمی برای سفرهای خانوادگی، دوستانه و حتی ماجراجویانه فراهم می‌کند.
در این مقاله از اتاقک با مجموعه‌ای از زیباترین و پربازدیدترین جاهای دیدنی گرگان آشنا می‌شویم تا بتوانید با برنامه‌ریزی دقیق، سفری پربار و خاطره‌انگیز را تجربه کنید. اگر به دنبال مقصدی هستید که در آن هم طبیعت بکر ببینید و هم ردپای تاریخ را لمس کنید، گرگان همان جایی‌ست که باید به آن سفر کنید.
پارک جنگلی ناهارخوران یکی از جاذبه های گردشگری گرگان
پارک جنگلی ناهارخوران یکی از معروفترین پارک های گرگان است. ناهارخوران جنگلی زیباست که درختان هیرکانی کهن‌سالی دارد. درختان انجیلی، راش، بلوط و بید‌مجنون در این جنگل وجود دارند.
این پارک جنگلی گرگان یکی از معروفترین ومحبوب‌ترین مکان های تفریحی گرگان می‌باشد. سفیدچشمه از جاذبههای این پارک گرگان است. مساحت کلی جنگل ۳۰۰ هکتار است و پارک جنگلی ناهارخوران ۱۶۸هکتار از آن را در بر گرفته است.
شما می‌توانید برای رزرو ویلا و سوئیت در گرگان و نزدیک به جنگل ناهارخوران در صفحه اصلی سایت ما نام این شهر را جستجو کنید و اقامتگاه‌های منطقه را ببینید.
آدرس پارک جنگلی نهارخوران: گلستان، گرگان، دهستان استرآباد جنوبی
روستای شموشک علیا
طبیعت گرگان نسبت به دیگر قسمت‌های شمال ایران متفاوت است. در طبیعت گرگان روستاهای تاریخی بیشتر دیده می‌شود که در کنار طبیعت منحصر به فرد به یکی از مکان های تفریحی گرگان تبدیل شده‌اند.
روستای شموشک علیا از توابع شهر گرگان است. این روستا در منطقه‌ای سرسبز و زیبا با آب‌و‌هوایی مطلوب است. روستای شموشک علیا طبیعتی دلچسب و چشم‌نواز دارد و مکان مناسبی برای استراحت و دور شدن از زندگی شهری است. آب‌بندان شموشک علیا از زیباترین جاذبههای طبیعی این روستا است. آسیاب قدیمی، شاه‌نشین تپه و تخت میرزا از دیگر مکان‌های دیدنی روستای شموشک‌اند.
آدرس روستای شموشک علیا: گرگان، دهستان روشن آباد و در فاصله ۲۰ کیلومتری شهر گرگان
آبشار لوه
در طبیعت گرگان، آبشارها حرف اول می‌زنند. آبشار لوه در روستایی با همین نام قرار دارد. این آبشار با ۷۵ متر ارتفاع از آبشارهای بلندِ استان گلستان است. روستای لوه در ۵ کیلومتری جاده گلستان-مشهد قرار دارد. این آبشار در محیطی سرسبز و باطراوت قرار گرفته است و محیط کنار حوضچه آبشار برای کمپ زدن و پیک‌نیک بسیار مناسب است.
آدرس آبشار لوه: گلستان، ۲۰ کیلومتری شهر گالیکش
روستای زیارت
یکی از روستاهای گرگان که در میان گردشگران بسیار شناخته شده است، روستای زیبای زیارت می‌باشد. روستای زیارت بعد از ناهارخوران قرار دارد. گفته می‌شود نام روستای زیارت از زیارتگاهی که متعلق به بوداییان می‌باشد، گرفته شده است.
روستای زیارت با طبیعت زیبایش و همچنین چشمه‌های آب گرم که در روستا وجود دارد، یکی از مکان های تفریحی گرگان تبدیل شده است.
آدرس روستای زیارت: گلستان، شهرستان گرگان، بخش مرکزی، دهستان استرآباد جنوبی.
تورنگ تپه
تورنگ تپه یکی از چندین تپه باستانی ایران است که در روستای تورنگ گرگان قرار دارد. طبق بررسی‌های انجام شده شکل‌گیری این تپه متعلق به دوران قبل از ورود آریایی‌ها به فلات ایران است. در سال ۱۸۴۱ میلادی باستان‌شناسان اشیاء باستانی مربوط به چهار‌هزار سال قبل از میلاد مسیح را در این منطقه کشف کردند. تپه تورنگ در سال ۱۳۱۰در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
آدرس تورنگ‌تپه: استان گلستان، ۱۷ کیلومتری شمال شرقی گرگان
دریاچه توشن
یکی از قسمت‌های زیبای طبیعت گرگان، دریاچه توشن است. دریاچه توشن در روستایی به همین نام قرار دارد. روستای توشن در ۵ کیلومتری جنوب گرگان واقع شده و به معنی کم شدن آب است. مردم محلی به این دریاچه نام، دریاچه توشن می‌گویند.
در اطراف دریاچه پوشش گیاهی انبوهی قرار دارد و همین باعث شده دریاچه توشن به یکی مکان تفریحی گرگان برای گردشگران تبدیل شود.
آدرس دریاچه توشن: گرگان، ۵ کیلومتری جنوب شهر گرگان، روستای توشن
سرای باقریها
سرای باقریها یکی از بارارزش‌ترین بناهای تاریخی گرگان است که در بافت قدیمی این شهر و در حدفاصل محلات نعلبندان و سرچشمه واقع شده است؛ جایی که کوچه‌ها هنوز عطر روزگار قاجار را در خود دارند. این عمارت تاریخی با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال، بزرگ‌ترین خانه تاریخی شمال کشور است و با ۴۲ اتاق و هفت حیاط مجزا شامل دو حیاط اندرونی وسیع، دو حیاط بیرونی، حیاط هشتی، حیاط مطبخ و حیاط سرطویله، تصویری کامل از معماری بومی و زندگی اشرافی گرگان قدیم را به نمایش می‌گذارد. حوض پرآب وسط حیاط، تخت‌های چوبی سنتی و گلدان‌های سفالی رنگارنگ، فضایی آرام و دلنشین برای گردشگران فراهم کرده‌اند تا لحظاتی از هیاهوی زندگی مدرن فاصله بگیرند.
امروزه سرای باقریها تنها یک بنای تاریخی نیست، بلکه به مجموعه‌ای فرهنگی و گردشگری تبدیل شده که با غرفه‌های صنایع دستی، عکاسخانه با لباس‌های محلی، فروشگاه سوغات و کافه‌ای سنتی، روح زندگی را در کالبد این خانه قدیمی دمیده است. گردشگران می‌توانند با نوشیدن چای در استکان‌های کمر باریک کنار حوض، یا چشیدن میرزاقاسمی با نان محلی، سفر به گذشته را تجربه کنند. این خانه نه‌تنها بازتابی از فرهنگ و هنر مردمان گرگان است، بلکه مکانی است برای ثبت خاطرات شیرین و لمس اصالت در فضایی زنده و پرروح.
آدرس سرای باقریها: استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، آفتاب ۱۹
مسجد جامع گرگان
دل بازار سنتی نعلبندان، جایی که صدای چکش مسگران با عطر ادویه درهم می‌آمیزد، مسجد جامع گرگان چون نگینی هزار ساله در قلب شهر می‌درخشد. این مسجد که جلوه‌ای تمام‌عیار از هنر، ایمان و اصالت است، قدمتی بیش از هزار سال دارد و به دوره سلجوقیان بازمی‌گردد. البته در دوره‌های مختلف مانند تیموری و صفوی، بخش‌هایی به آن افزوده شده است. مناره آجری مسجد، دارای کتیبه‌ای به خط کوفی است و شبستان‌ها و ایوان‌های آن نمایانگر سبک‌های معماری متنوع اسلامی هستند.
حیاط مسجد دارای وسعت قابل توجهی است و در مرکز آن حوضچه‌ای سنگی قرار دارد که آب مورد نیاز برای وضو از قنات‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. شبستان اصلی مسجد با ستون‌های سنگی و سقف آجری ساخته شده و فضایی متناسب برای اقامه نماز در فصول مختلف فراهم کرده است. منبر چوبی مسجد که با منبت‌کاری تزئین شده، اسامی دوازده امام را در خود دارد و از نظر هنری نیز قابل‌توجه است. همچنین این مسجد دارای مناره استوانه‌ای با ۴۷ پله مارپیچ است که موذن را به جایگاهی می‌برد که اذانش هنوز در کوچه‌پس‌کوچه‌های گرگان طنین می‌افکند. مسجد جامع گرگان نه‌تنها مکان عبادت، بلکه آئینه‌ای تمام‌نما از تاریخ، معماری و روح شهر است؛ بنایی که در هر آجرش، داستانی برای شنیدن وجود دارد.
آدرس مسجد جامع گرگان: استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، جنب ورودی بازار نعلبندان
بازار نعلبندان
نعلبندان یکی از کهن‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای شهر گرگان است که قدمت آن به سال ۳۷۵ هجری قمری بازمی‌گردد. این بازار در دل بافت تاریخی شهر و در مجاورت مسجد جامع گرگان قرار دارد و از گذشته محل فعالیت صنوف مختلفی مانند نجاران، زرگران، دباغان و کفش‌دوزان بوده است. نام بازار از راسته‌ای گرفته شده که در آن نعل اسب‌ها زده می‌شد و کاروان‌هایی که از این مسیر می‌گذشتند، اسب‌های خود را در این بازار نعل می‌زدند.
امروزه بازار نعلبندان با راسته‌های پیچ‌درپیچ و حجره‌های سنتی، محل عرضه انواع محصولات بومی و محلی مانند سوغات و صنایع دستی گرگان، صنایع دستی ترکمنی، نان و شیرینی سنتی، ادویه‌جات، خشکبار و میوه و سبزی تازه است. این بازار برخلاف بسیاری از بازارهای قدیمی ایران سرپوشیده نیست و بافت خطی آن، تجربه‌ای متفاوت از خرید و گردش را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
آدرس بازار نعلبندان: استان گلستان، شهرستان گرگان، محله نعلبندان، خیابان آفتاب ۲۵
کاخ موزه گرگان
در دل پارک شهر گرگان، جایی که فضای سبز و آرامش درختان بلند و کهن حس قدم‌زدن در تاریخ را تداعی می‌کند، کاخ‌موزه گرگان با معماری باشکوه خودنمایی می‌کند. این کاخ یکی از ۱۲ کاخ ساخته‌شده در دوره پهلوی است که در سال ۱۳۱۷ به دستور رضاشاه بنا شد. این ساختمان دو طبقه با سبک معماری اروپایی، بر پایه‌ای از دوره صفوی بنا شده و حدود ۲۵۰ متر مربع وسعت دارد.
در سال ۱۳۴۳، پس از مرمت، این کاخ به عنوان نخستین موزه شمال کشور و چهارمین موزه تخصصی باستان‌شناسی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. طبقه همکف میزبان تندیس‌هایی از ۳۰ تن از نامداران استان گلستان، از قرن سوم هجری تا دوران معاصر است؛ چهره‌هایی که هر یک بخشی از هویت علمی، فرهنگی یا هنری منطقه را رقم زده‌اند. در طبقه دوم، بیش از ۱۰۰ قلم اشیای سلطنتی شامل ظروف، مبلمان و وسایل شخصی خاندان پهلوی به نمایش گذاشته شده‌اند. در فضای بیرونی نیز، سنگ‌قبرهایی از قرون هشتم تا چهاردهم هجری چشم‌نوازی می‌کنند. روزگاری این کاخ محل اقامت خاندان سلطنتی در شمال کشور بود و حالا پذیرای بازدیدکنندگان مشتاق تاریخ است.
آدرس کاخ موزه گرگان: گرگان، میدان ولیعصر، پارک شهر (کتابخانه سابق)
مدرسه عمادیه
مدرسه عمادیه یکی از بناهای تاریخی شهر گرگان است که در سال ۹۵۲ هجری قمری، در دوره صفویان، توسط روح‌الله حسینی استرآبادی ساخته شد. این مدرسه در محله درب نو، در بافت قدیم گرگان و در مجاورت بازار نعلبندان قرار دارد و جزء آثار ملی ایران به شمار می‌رود.
ساختمان مدرسه با زیربنایی حدود ۱۵۵۰ متر مربع، دارای پلان مستطیلی و ساختار چهار ایوانی با حیاط مرکزی است. ایوان‌ها به صورت دو طبقه در چهار جهت اصلی بنا قرار دارند و طبقه دوم آن‌ها با پیشخوان‌های چوبی و نرده‌های سنتی، نمایی متقارن و منظم به بنا بخشیده‌اند. حجره‌های یک‌شکل و منظم اطراف حیاط، محل تحصیل طلاب بوده‌اند و امروزه نیز به‌عنوان حوزه علمیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در مرکز حیاط، حوضی سنگی با درختان نارنج اطراف آن دیده می‌شود که فضای مدرسه را تکمیل می‌کند. مصالح به‌کاررفته در ساخت بنا شامل آجر، خشت، چوب، سفال و سنگ است و سقف شیروانی سفالی آن، هماهنگ با اقلیم منطقه طراحی شده است.
آدرس مدرسه عمادیه: استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، محله درب نو
برج گرگان
در میان بافت سنتی و طبیعت سرسبز گرگان، برج گرگان یا همان برج المان با بنایی متفاوت و چشم‌گیر قد علم کرده است. این سازه با ارتفاع دقیق ۵۷ متر، به یاد سال پیروزی انقلاب اسلامی (۱۳۵۷)، طراحی و ساخته شده و به عنوان دومین برج بلند شهری ایران پس از برج میلاد شناخته می‌شود.
برج گرگان در میدان بسیج، بزرگ‌ترین میدان شهری شمال کشور، قرار دارد و با کاربری تجاری، اداری و ارتباطی، جلوه‌ای مدرن به چهره شهر بخشیده است. این برج دارای ۴ طبقه روی زمین و یک طبقه زیرزمین است و امکاناتی چون رستوران گردان در ارتفاع ۳۴ متری، تراس با چشم‌انداز شهر و پارکینگ با ظرفیت بالا را در خود جای داده است.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد برج، رستوران گردان کروی‌شکل آن است که در بلندترین نقطه ساختمان قرار دارد و نمایی جذاب از شهر گرگان و دشت‌های اطراف را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. همچنین وجود آنتن ارتباطی ۱۵ متری و صاعقه‌گیر، این برج را به یک مرکز ارتباطی مجهز تبدیل کرده‌اند.
آدرس برج گرگان: استان گلستان، شهر گرگان، میدان بسیج
پل تاریخی آق قلا
پل تاریخی آق‌قلا یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی استان گلستان است که قدمت آن به دوران صفویان بازمی‌گردد. این پل در بافت قدیم شهر آق‌قلا، حدود ۱۸ کیلومتری شمال گرگان، بر روی رودخانه گرگان‌رود ساخته شده و در سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
ساختار پل شامل پنج دهانه با طاق‌های جناغی است که با آجرکاری‌های خفته و راست تزئین شده‌اند. طول پل حدود ۷۰ متر، عرض آن نزدیک به ۳۰ متر و ارتفاع آن از سطح رودخانه حدود ۱۴ متر است. پایه‌های پل در جهت مخالف جریان آب به شکل مثلثی (موج‌شکن) و در جهت موافق جریان آب به صورت نیم‌دایره طراحی شده‌اند تا فشار آب را کنترل کنند. سطح گذرگاه پل در گذشته سنگ‌فرش بوده و امروزه با آسفالت پوشیده شده است.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این پل، سبک معماری هوشمندانه و کاربردی آن است که نشان‌دهنده اوج هنر آجرکاری ایرانی در دوره صفوی است. پل آق‌قلا نه‌تنها دو بخش شمالی و جنوبی شهر را به هم متصل می‌کرد، بلکه در گذشته نقش مهمی در ارتباطات منطقه‌ای داشت. امروزه این پل که یکی از معروفترین جاهای دیدنی گرگان محسوب می‌شود تنها برای عبور عابران پیاده استفاده می‌شود.
آدرس پل تاریخی آق‌قلا: استان گلستان، ۱۸ کیلومتری گرگان، شهر آق قلا، خیابان چارمن، بر فراز رودخانه گرگان‌رود
باغ روس‌ها
در محله‌ی شیرکش گرگان، جایی میان خیابان امام خمینی و امامزاده بی‌بی حور و بی‌بی نور، بنایی تاریخی با دیوارهای آجری و عمارتی کلاه‌فرنگی دیده می‌شود که روزگاری نه‌چندان دور، مقر کنسولگری روسیه بوده است. باغ روس‌ها، با قدمتی بیش از یک قرن، پس از قراردادهای گلستان و ترکمانچای، از یک تاجر استرآبادی برای مدت ۹۹ سال اجاره شد و تا سال ۸۸ یعنی تا پایان قرارداد، در اختیار دولت روسیه باقی ماند.
ساختمان اصلی این باغ، دو طبقه و آجری است که با اندود گچ و خاک پوشیده شده و در میانه‌ی باغ قرار دارد. نمای شمالی آن با طاق‌های هلالی و ایوان‌هایی با ستون‌های چوبی، جلوه‌ای خاص به بنا بخشیده‌اند. در گذشته، محوطه‌ی باغ با سنگ‌فرش، حوض‌ها، جوی آب و درختان سرو و کاج کهنسال تزئین شده بود؛ هرچند بخش‌هایی از آن در گذر زمان تخریب شده‌اند.
این باغ نه‌تنها یادگاری از روابط سیاسی ایران و روسیه است، بلکه بخشی از هویت تاریخی گرگان را در خود حفظ کرده؛ جایی که معماری، دیپلماسی و خاطرات جنگ در کنار هم نفس می‌کشند.
آدرس باغ روس‌ها: استان گلستان، گرگان، ضلع جنوبی خیابان امام خمینی، محله شیرکش، غرب امامزاده بی‌بی حور و بی‌بی نو
آبشار رنگو
در دل جنگل‌های انبوه جنوب‌غربی گرگان، جایی که نور از میان شاخه‌های درهم‌تنیده عبور می‌کند، آبشار رنگو با شکلی نیم‌دایره‌ای و ارتفاعی حدود ۶ متر، آرام و خروشان بر صخره‌ها می‌لغزد. این آبشار از چهار چشمه تغذیه می‌شود و در میان درختان بلند، بوته‌های تمشک و دره‌هایی با شیب تند پنهان شده است؛ گویی طبیعت آن را برای چشمان کنجکاو و قدم‌های ماجراجو کنار گذاشته است.
برای رسیدن به این منظره، باید از روستای توشن عبور کنید و حدود ۴ تا ۶ ساعت در مسیر جنگلی پیاده‌روی کنید؛ مسیری که با عبور از رودخانه، بوته‌های تمشک و دره‌های عمیق، می‌توانید، صدای آبشار را از فاصله دور بشنوید. با نزدیک شدن، حوضچه‌ی نیم دایره‌ای شکل و دیواره‌های سنگی آن نمایان میشوند؛ جایی مناسب برای کمپ‌زدن، عکاسی و نوشیدن چای در سایه‌ی درختان.
آدرس آبشار رنگو: استان گلستان، گرگان، ۱۵ کیلومتری جنوب‌غربی شهر، جاده روستای توشن
جنگل شصت کلا
در نزدیکی گرگان و تنها چند کیلومتر دورتر از شلوغی‌های شهری، جنگلی به نام شصت‌کلا گسترده شده که بخشی از میراث جنگل‌های هیرکانی بهشمار می‌رود. این جنگل با پوشش گیاهی انبوه و قدمتی میلیون‌ساله، یکی از بکرترین مناطق شمال کشور است. بهترین مسیر دسترسی به این جنگل از روستای سیدمیران هست. که پس از عبور از جاده‌های خاکی و پیچ‌درپیچ و ورود به روستا می‌توانید، در انتهای روستا چشماندازهای سرسبز و درختان سربه‌فلک‌کشیده، را که نشان از ورودی جنگل دارند را ببینید.
درختان بلوط، راش، سرخدار و توسکا، در کنار قارچ‌های متنوع، تصویر زنده‌ای از جنگل‌های ماقبل تاریخ را به نمایش می‌گذارند. رودخانه‌ای به نام شصت‌کلاته نیز از دل این جنگل می‌گذرد که سرچشمه‌اش کوه قل‌بلاغ است و در مسیر خود، آبشارهایی مانند باران‌کوه و شصت کلاته را شکل داده است. حیات‌وحش منطقه نیز تنوع قابل‌توجهی دارد؛ گونه‌هایی چون خرس قهوه‌ای، شوکا، گراز، قرقاول و گاهی پلنگ در این زیستگاه زندگی می‌کنند.
در بخش‌هایی از جنگل امکانات رفاهی مانند آلاچیق، سرویس بهداشتی، فروشگاه مواد غذایی و آب آشامیدنی وجود دارد. با اینکه این جنگل فاقد اقامتگاه دائمی در دل خود است، اما فضای مناسبی برای کمپ‌زدن در کنار رودخانه‌ها و آبشارها فراهم شده است. اگر علاقه‌ای به کمپ کردن ندارید یا وسایل و تجهیزات‌تان کامل نیست می توانید بعد از بازدید از جنگل با اجاره ویلا و سوئیت در گرگان شب را آنجا بگذرانید. بهترین زمان سفر به جنگل شصت‌کلا، فصل بهار و تابستان است؛ زمانی که طبیعت در پرشکوه‌ترین حالت خود قرار دارد، اما برای بازدید ایمن از این منطقه، همراهی با راهنمای محلی توصیه می‌شود.
آدرس جنگل شصت کلا: استان گلستان، گرگان، ۶ کیلومتری جنوب‌غربی گرگان
کاخ آقا محمدخان قاجار
در قلب گرگان، بنایی دو طبقه با دیوارهای آجری و ستون‌های چوبی قرار دارد که به نام کاخ آقا محمدخان قاجار شناخته می‌شود. این کاخ در سال ۱۱۶۵ خورشیدی، به دستور آقا محمدخان در باغ عباس‌خانی ساخته شده و به‌عنوان نخستین کاخ دوره قاجار شناخته می‌شود.
ساختمان کاخ دارای پلان مستطیلی است و در ضلع شمالی آن، دو ستون چوبی با سرستون‌های مقرنس‌کاری‌شده دیده می‌شود. تزئینات گچی و آجری بنا در دوره پهلوی با سیمان پوشانده شد و بخشی از اصالت معماری آن از بین رفت. بخش‌هایی مانند دارالعماره، دارالحکومه و عمارت کلاه‌فرنگی عباس‌خانی در این مجموعه قرار داشتند و برای پذیرایی از مهمانان و انجام امور اداری استفاده می‌شدند. جهان‌گرد انگلیسی، جیمز موریه، حدود ۲۰۰ سال پیش از این کاخ بازدید کرده و در سفرنامه‌اش از دروازه‌ای طلاکاری‌شده و دیوانخانه‌ای با نقوش قهرمانان ایرانی بر ستون‌های چوبی یاد کرده است. امروزه بیشتر این تزئینات از بین رفته‌اند و تنها بخش‌هایی از بنا باقی مانده است.
این بنا پس از انقلاب اسلامی ترمیم شد و قرار بود به موزه زنان و دفاع مقدس تبدیل شود؛ اما در حال حاضر به حال خود رها شده است. با وجود آسیب‌های تاریخی، کاخ آقا محمدخان قاجار همچنان یکی از مهمترین یادگارهای معماری و سیاسی شهر گرگان بهشمار می‌رود.
آدرس کاخ آقا محمدخان قاجار: استان گلستان، گرگان، خیابان کاخ، روبه‌روی دبیرستان ایرانشهر
خانه تاریخی تقوی ها
خانه تقویها، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی گرگان است که توسط حاج میرزا محمدتقی تقوی، از تاجران برجسته استرآباد، ساخته شده است. خاندان تقوی به‌دلیل مراودات تجاری گسترده با روسیه، در میان مردم با لقب «تقی‌اف» شناخته می‌شدند و همین ارتباطات، در طراحی و شکوه این خانه نیز تأثیر گذاشته است. خانه تقویها با وسعتی بیش از ۲۰۰۰ متر مربع، مجموعه‌ای از ۱۰ حیاط تو در تو را در خود جای داده که هرکدام کاربردی متفاوت داشته‌اند؛ از حیاط مطبخ و سرطویله گرفته تا حیاط‌های اندرونی و بیرونی. در مرکز هر حیاط، حوضی سنگی قرار دارد که با جوی‌های آب به دیگر حیاط‌ها متصل می‌شود و جریان زندگی را در سراسر خانه برقرار می‌سازد.
ساختمان‌های این مجموعه اغلب دو طبقه‌اند و کف طبقه دوم از چوب ساخته شده تا فشار کمتری به طبقه زیرین وارد شود. طبقه اول نیز حدود یک متر بالاتر از سطح زمین قرار دارد تا از نفوذ رطوبت جلوگیری شود. ایوان‌های چوبی سرتاسری، که به «مهتابی» معروف‌اند، نور مستقیم خورشید را کنترل می‌کنند و در گذشته برای نگهداری آذوقه استفاده می‌شدند. در یکی از حیاط‌ها، عمارت کوشک یا «کلاه‌فرنگی» قرار دارد؛ بنایی مستقل با ایوانی مرتفع که در گذشته محل تجمع تجار و تصمیم‌گیری‌های مهم بوده است. تزئینات چوبی با نقوش اسلیمی، آیات قرآن و اشعار فارسی با خط نستعلیق نیز از دیگر ویژگی‌های این خانه است که جلوه‌ای هنری و فرهنگی به این بنا بخشیده‌اند.
در یکی از حیاط‌های این بنای تاریخی، یکی از بهترین کافه‌های گرگان یعنی کافه «جان و دل» فعالیت می‌کند که با میزهای چوبی، صدای فواره حوض و دمنوش‌های محلی، فضایی دلنشین برای استراحت گردشگران فراهم کرده است.
آدرس خانه تقویها: استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، آفتاب ۱۵، جنب امامزاده
جنگل النگدره گرگان
در دل جنگل‌های انبوه شمال ایران و در نزدیکی شهر گرگان، پارک جنگلی النگدره با وسعتی حدود ۱۸۵ هکتار، یکی از زیباترین و خنک‌ترین مناطق گردشگری کشور بهشمار می‌رود. این پارک که در بلوار ناهارخوران واقع شده، به‌عنوان یکی از هفت منطقه نمونه گردشگری ایران شناخته می‌شود. رودخانه قلاشی از جنوب تا شمال پارک امتداد دارد و در کنار سه چشمه زلال، چشم‌اندازی طبیعی و دل‌انگیز را به وجود آورده است. هوای این منطقه حدود ۱۰ درجه خنک‌تر از شهر گرگان است و همین ویژگی، آن را به پناهگاهی دلپذیر در روزهای گرم سال تبدیل کرده است.
پوشش گیاهی النگدره ترکیبی از درختان بومی مانند انجیلی، ممرز، توسکا، افرا، بلوط، بید و شیردار است که فضای جنگل را سرشار از طراوت و رنگ می‌کنند. امکانات رفاهی متنوعی مانند جاده آسفالته، سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، زمین بازی کودکان، منطقه کمپینگ و ساختمان‌های نگهبانی، این پارک را به مقصدی مناسب برای گردش‌های خانوادگی و طبیعت‌گردی تبدیل کرده‌اند. النگدره، با طبیعت بکر و امکانات کامل، یکی از نگین‌های سبز شمال ایران است.
آدرس جنگل النگدره گرگان: استان گلستان، ۵ کیلومتری جنوب غربی گرگان، مسیر جاده ناهار خوران
جنگل توسکستان گرگان
در دل ارتفاعات سرسبز استان گلستان، جنگل توسکستان با چشماندازهای مه‌آلود و درختان بلند قامت، یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت شمال ایران را به نمایش می‌گذارد. این منطقه بخشی از پارک ملی هیرکانی است و با پوشش گیاهی متنوعی شامل توسکا، اورس و بلوط، فضایی بکر و آرامش‌بخش را برای طبیعت‌گردان فراهم کرده است. جاده‌ای ۳۰ کیلومتری که از میان این جنگل می‌گذرد، به‌ویژه در فصل پاییز، منظره‌ای رویایی از رنگ‌ها و مه‌های شناور را پیش چشم گردشگران قرار می‌دهد.
توسکستان در جنوب شرقی گرگان و در مسیر جاده گرگان–شاهرود واقع شده و با منطقه جهاننما هم‌مرز است. موقعیت خاص جغرافیایی آن، بین دشت‌های کم‌فشار و ارتفاعات پرفشار، باعث شکل‌گیری توده‌های ابر سیال در ارتفاعات مختلف شده که گاه منظره‌ای شبیه به اقیانوس مه را خلق می‌کنند. زمستان‌های سرد و برفی این منطقه برای اقامت طولانی مناسب نیست، اما تابستان‌های خنک و دل‌انگیزش، آن را به مقصدی محبوب برای فرار از گرمای شهر تبدیل کرده است.
آدرس جنگل توسکستان: استان گلستان، ۱۳ کیلومتری جنوب شرقی گرگان
آبشار شصت کلاته
در دل جنگل‌های سرسبز جنوب‌غربی گرگان، آبشاری آرام و دل‌انگیز به نام شصت‌کلاته یا فیروزمحل جریان دارد که با طبیعت بکر اطرافش، یکی از جاذبههای محبوب استان گلستان بهشمار می‌رود. این آبشار در انتهای جنگل شصت‌کلاته قرار گرفته و مسیر رسیدن به آن از میان درختان بلند و پوشش گیاهی متنوعی می‌گذرد. رودخانه‌ای به طول حدود ۴۳ کیلومتر از دامنههای کوه قل‌بلاغ سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود، آبشارهایی چون باران‌کوه و شصت‌کلاته را پدید آورده است.
محوطه اطراف آبشار، به‌دلیل سطح هموار و دسترسی آسان، برای کمپینگ و استراحت بسیار مناسب است. در کنار صدای دلنشین آب، چشم‌انداز کوه کوچکی که با خزه‌ها پوشیده شده و آب از آن به پایین می‌ریزد، فضایی آرامش‌بخش و دیدنی خلق کرده است. ارتفاع کم آبشار باعث شده تا گردشگران بدون نیاز به تجهیزات خاص، از آب خنک آن بهره‌مند شوند. بسیاری از مسافران به‌دلیل مسیر راحت‌تر، این آبشار را به دیگر آبشارهای منطقه ترجیح می‌دهند و لحظاتی خاطره‌انگیز در دل طبیعت تجربه می‌کنند.
آدرس آبشار شصت کلاته: استان گلستان، ۲۲ کیلومتری جنوب غرب گرگان، جنگل شصت کلا
آبشار نومل
در دل جنگل‌های سرسبز منطقه چهل گیسو، مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از شش آبشار بلند و باشکوه پنهان شده که به نام آبشارهای نومل شناخته میشوند. این آبشارها در حدود چهار کیلومتری شمال روستای نومل قرار دارند و به دلیل مسیر دشوار و پرچالش‌شان، همچنان بکر و دست‌نخورده باقی مانده‌اند. بلندترین آبشار این مجموعه با ارتفاعی بیش از ۳۰ متر، جلوه‌ای خیره‌کننده از قدرت و زیبایی طبیعت را به نمایش می‌گذارد. برای رسیدن به این مکان رویایی، همراهی یک راهنمای محلی ضروری است؛ چرا که مسیر عبور از دل جنگل‌های انبوه و شیب‌دار می‌گذرد و بدون شناخت کافی، ممکن است خطرناک باشد.
اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت و ماجراجویانه در دل طبیعت هستید، بازدید از آبشار نومل در فصل‌های بهار تا اوایل پاییز انتخابی عالی خواهد بود. در این زمان، هوای منطقه معتدل است و طبیعت با سرسبزی و طراوت خود، چشم‌اندازهایی بی‌نظیر خلق می‌کند. جریان پرحجم آبشارها و صدای دل‌نوازشان، روح آدمی را تازه می‌کند. اما در روزهای سرد زمستان یا هنگام بارندگی، به دلیل لغزندگی مسیر و شرایط سخت جوی، سفر به این منطقه توصیه نمی‌شود. این مقصد برای طبیعت‌گردان حرفه‌ای و عاشقان مکان‌های کمتر دیده‌شده، یک گنج پنهان بهشمار می‌آید.
آدرس آبشار نومل: گلستان، گرگان، ۷ کیلومتری جاده اصلی گرگان-مشهد، چهار کیلومتری شمال روستای نومل
گرگان رود
در دل طبیعت شمال‌شرق ایران، رودخانه‌ای پرپیچ‌وخم و تماشایی جریان دارد که به نام گرگان‌رود شناخته می‌شود. این رود از کوه‌های آلاداغ در شمال بجنورد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از دشت‌ها، دره‌ها و مناطق ترکمن‌نشین، در نهایت به دریای مازندران می‌پیوندد. مسیر طولانی و متنوع این رود، مناظری چشم‌نواز و آرامش‌بخش را در هر فصل سال پیش روی گردشگران قرار می‌دهد و آن را به یکی از جاذبههای طبیعی محبوب در منطقه گرگان تبدیل کرده است.
گرگان‌رود نه‌تنها جلوه‌ای از زیبایی‌های طبیعی شمال ایران است، بلکه در مسیر خود از شهرهایی چون مینودشت، علی‌آباد کتول، گرگان و بندر ترکمن عبور می‌کند و با پیوستن رودهای کوچک‌تر، به حیات این مناطق جان می‌بخشد. اگر به دنبال مقصدی متفاوت برای طبیعت‌گردی هستید، قدم زدن در کنار این رود و تماشای مناظر اطراف آن، تجربه‌ای دل‌انگیز و فراموش‌نشدنی خواهد بود.
منطقه شکار ممنوع چلچلی
در دل ارتفاعات جنوب شرقی گرگان، منطقه‌ای وسیع و بکر به نام چلچلی قرار دارد که نام خود را از کوه معروف همین ناحیه گرفته است. این منطقه با وسعتی بیش از ۳۳ هزار هکتار، به‌دلیل صعب‌العبور بودن و نبود راه‌های توسعه‌یافته، همچنان دست‌نخورده باقی مانده و جلوه‌ای ناب از طبیعت شمال ایران را به نمایش می‌گذارد. چشمه‌سارهای متعدد این منطقه، سرچشمه رودخانه قره‌سو را تشکیل می‌دهند و در کنار پوشش گیاهی متنوع و آب‌و‌هوای دلپذیر، فضایی آرام و سرسبز برای علاقهمندان به طبیعت فراهم کرده‌اند.
چلچلی یکی از زیستگاه‌های مهم جانوری در استان گلستان نیز بهشمار می‌رود و میزبان گونه‌های ارزشمندی چون مرال، شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشی، کبک دری، قوچ، میش، کل و بز است. پرندگان شاخه‌نشین نیز این منطقه را برای زندگی انتخاب کرده‌اند و جلوه‌ای رنگارنگ به فضای جنگلی آن بخشیده‌اند. مجاورت با منطقه حفاظتشده جهاننما، اهمیت زیست‌محیطی چلچلی را دوچندان کرده و آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران ماجراجو و دوست‌داران حیات‌وحش تبدیل کرده است.
آدرس منطقه شکار ممنوع چلچلی: استان گلستان، جنوب شرق گرگان، کوه چلچلی
منطقه حفاظت شده جهان نما
در دل رشته‌کوه‌های البرز و در ارتفاعات جنوبی استان گلستان، منطقه‌ای شگفت‌انگیز به نام جهاننما قرار دارد که با طبیعتی بکر و چشماندازهای خیره‌کننده، یکی از زیباترین مقاصد طبیعت‌گردی در شمال ایران بهشمار می‌رود. این منطقه که به‌دلیل ارتفاع زیادش به بام گلستان معروف است، منظره‌ای تماشایی از طلوع و غروب خورشید و دریای ابر را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. جنگل‌های میان‌بند سالم و دست‌نخورده، چشمه‌سارهای زلال و سکوت دل‌انگیز کوهستان، جهاننما را به بهشتی برای عاشقان طبیعت تبدیل کرده است.
جهاننما از سال ۱۳۵۲ تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته و پس از پارک ملی گلستان، دومین منطقه وسیع حفاظتشده در استان است. این ناحیه در جنوب شرقی کردکوی و بخش‌هایی از جنوب گرگان گسترده شده و زیستگاه گونه‌های متنوعی از جانوران وحشی است. در دل این منطقه، غاری با نام جهاننما نیز وجود دارد که بر جذابیت‌های طبیعی آن می‌افزاید. ترکیب چشماندازهای کوهستانی، پوشش گیاهی متراکم و حیات‌وحش غنی، این منطقه را به یکی از گوهرهای پنهان گلستان بدل کرده است.
آدرس منطقه حفاظت شده جهان نما: ایران، استان گلستان، شهرستان کردکوی
کاروانسرای قزلق گرگان
در دل جنگل‌های سرسبز و دامنههای حاصلخیز جنوب شرقی گرگان، بنایی تاریخی با معماری سنگی و گچی خودنمایی می‌کند که به کاروانسرای قزلق معروف است. این کاروانسرا در مسیر جاده قدیمی گرگان به شاهرود، میان طبیعتی کوهستانی و چشم‌نواز قرار گرفته و با داشتن اتاق‌ها، دالان‌ها و ۱۲ حجره، یادگاری ارزشمند از دوران پس از اسلام بهشمار می‌رود. مصالحی چون سنگ، آهک، گچ و ساروج در ساخت آن به‌کار رفته‌اند که نشان از سبک خاص معماری کوهستانی ایرانی دارد.
کاروانسرای قزلق در فاصله ۳۵ کیلومتری از گرگان واقع شده و اطراف آن را دشت گرماب‌دشت، روستای توسکستان، سر علی‌آباد و چهار باغ احاطه کرده‌اند. این منطقه از سمت شرق و غرب به دره‌های عمیق و جنگل‌های خرم منتهی می‌شود و چشم‌انداز طبیعی اطراف، زیبایی بنا را دوچندان کرده است. به‌دلیل اهمیت تاریخی و معماری منحصربه‌فرد، این اثر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و امروزه یکی از جاذبههای دیدنی گرگان برای علاقهمندان به تاریخ و طبیعت محسوب می‌شود.
آدرس کاروانسرای قزلق: استان گلستان، ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی گرگان، کنارکتل قزلق
دیوار بزرگ گرگان
در دل استان گلستان، یکی از شگفت‌انگیزترین سازه‌های دفاعی ایران باستان قرار دارد؛ دیواری عظیم به طول حدود ۲۰۰ کیلومتر که از سواحل شرقی دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله امتداد می‌یابد. این دیوار که با نام‌های گوناگونی چون قزل ائلان، سد اسکندر، سد انوشیروان، سد پیروز و مار سرخ شناخته می‌شود، یادگاری از دوران ساسانیان است و قدمتی بیش از ۱۷۰۰ سال دارد. در مسیر این دیوار، ۳۶ قلعه و چندین برج نگهبانی با نقشه‌های مربع و مستطیل ساخته شده‌اند که نشان از اهمیت استراتژیک آن در گذشته دارد.
دیوار بزرگ گرگان نه‌تنها یکی از طولانی‌ترین بناهای معماری ایران کهن است، بلکه پس از دیوار چین، دومین دیوار دفاعی بزرگ جهان محسوب می‌شود. این شاهکار مهندسی، نمادی از هوش و توانمندی ایرانیان در ساخت سازه‌های نظامی بوده و امروزه به‌عنوان یکی از جاذبههای تاریخی و گردشگری استان گلستان شناخته می‌شود. با وجود تخریب بخش‌هایی از آن در گذر زمان، همچنان عظمت و شکوه این دیوار در ذهن هر بیننده‌ای باقی می‌ماند و به همین دلیل در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس دیوار بزرگ گرگان: استان گلستان، شمال گنبد کاووس به سمت کلاله و مراوه‌تپه
سخن آخر
گرگان، شهری است که در هر گوشه‌اش میتوان ردی از آرامش و شکوه طبیعت را دید؛ از صدای زلال چشمه‌های جهاننما تا نسیم خنک النگدره و رنگ‌های طلایی پاییز در جاده ناهارخوران. اینجا، مقصدی است برای نفس کشیدن در دل جنگل، لمس تاریخ و تجربه‌ی زندگی آرام شمال.
اگر تصمیم دارید سفری به گرگان داشته باشید، فقط کافی است کوله‌بار سفرتان را ببندید و دل به راه بسپارید. در سفرتان به این شهر هم نگران سقف بالای سرتان نباشید، اتاقک مثل تمام سفرهای قبلی همراه همیشگی شماست. کافی است قبل از سفر سری به سایت اتاقک بزنید و از میان ده‌ها اقامتگاه بوم‌گردی، ویلا، سوئیت یا خانه‌ی محلی در گرگان و اطرافش، گوشه‌ای دنج و دلچسب برای خودتان پیدا کنید؛ اقامتگاهی که سفر شما را از یک تجربه دیدنی، به خاطره‌ای ماندنی تبدیل می‌کند. سفر خوشی داشته باشید.
سوالات متداول درباره جاهای دیدنی گرگان
گرگان کجاست؟
گرگان مرکز استان گلستان است و در شمال ایران، در دامنههای جنوبی رشتهکوه البرز و در نزدیکی دریای خزر قرار دارد.
بهترین زمان سفر به گرگان چه فصلی است؟
بهار و پاییز بهترین زمان برای سفر به گرگان هستند. در بهار هوای شهر خنک و دل‌انگیز است و در پاییز، رنگ‌های گرم و چشم‌نواز برگ‌ها جلوه‌ای رویایی به طبیعت می‌دهند.
معروفترین جاهای دیدنی طبیعی گرگان کداماند؟
ازجمله جاذبههای طبیعی و دیدنی گرگان، میتوان به پارک جنگلی نهارخوران، آبشار لوه، دریاچه توشن، روستای زیارت، جنگل شصت کلا، جنگل النگدره و منطقه حفاظتشده جهاننما اشاره کرد. این مناطق با چشماندازهای بکر و هوای پاک، بهشت علاقهمندان به طبیعت محسوب میشوند.
جاهای دیدنی تاریخی گرگان کداماند؟
گرگان شهری با پیشینهای کهن است. کاروانسرای قزلق، بازار نعلبندان، خانه تقویها، سرای باقریها، کاخ آقا محمدخان قاجار و مدرسه عمادیه از مهمترین اماکن تاریخی این شهر بهشمار میروند.
