هر کسی که در بچه‌گی با کتاب‌های منوچهر احترامی بزرگ شده باشد، احتمالاً گل سرسبد آن‌ها یعنی «دزده و مرغ فلفلی» را حتماً یادش هست. این کتاب در اصل یک راهنمای ایرانگردی برای بچه‌های دهه شصتی و هفتادی بود و در میان شهرهای معرفی شده، همدان حضور پررنگی داشت.
آقای احترامی در این کتاب به بوعلی اشاره کرده که یکی از مشهورترین جاهانی دیدنی همدان در ایران و حتی جهان است. این موضوع نشان می‌دهد که این شهر باستانی و جاذبه‌های متعددش چه جایگاهی در حافظه جمعی ما ایرانی‌ها دارد؛ تا حدی که وقتی شخص اهل سفری می‌گوید تا به حال همدان نرفته‌ام، کمی تعجب می‌کنیم که چگونه یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران را از قلم انداخته است. شهری که برخی از اماکن تاریخی آن مثل «استر و مردخای» بازدیدکنندگان زیادی از سراسر جهان دارد.
این مقاله به معرفی جاهای دیدنی همدان اختصاص دارد. اگر تاکنون همدان نرفته‌اید یا برخی از جاهای دیدنی آن را در سفرهای قبلی از قلم انداخته‌اید، با کمک این مقاله می‌توانید یک برنامه‌ریزی درست برای سیراب شدن از همدان داشته باشید.
درباره همدان
شهر همدان یا هگمتانه، اولین پایتخت ایران، در استان همدان و در دامنه کوه الوند قرار دارد. این شهر به دلیل قدمت تاریخی‌اش به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن نیز شناخته می‌شود. همدان به‌واسطه بافت شهری قدیمی، آداب‌ورسوم کهن و همچنین جاذبه‌های توریستی بین‌المللی مثل غار علیصدر، کتیبه‌های گنجنامه و اسکلت‌های کشف شده مربوط به حدود ۲۰۰۰ سال قبل، به‌عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی ایران انتخاب شده است. همچنین همدان به خاطر سفال‌های لالجین و آش‌های متنوعش شهرت دارد.
این شهره به علت قرار گرفتن در اقلیمی کوهستانی دارای آب‌وهوایی متنوع است؛ زمستان‌هایی سرد و پر از برف و باران دارد و تابستان‌های معتدلش بهترین زمان برای سفر به این شهر است. در ادامه مهم‌ترین جاهای دیدنی همدان را با هم بررسی می‌کنیم.
روستای ورکانه؛ روستای رِنسانسی ایران
روستای ورکانه با سنگ ساخته شده است و بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد. نام دیگر روستا، روستای رنسانس است. این روستا ارتباطی با دوران رنسانس اروپا ندارد و چون به دلیل ساختار و ساختمان‌های سنگی، یادآور دوران رنسانس است، این لقب را به آن داده‌اند. ورکانه از مهم‌ترین جاهای دیدنی همدان محسوب می‌شود که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است. پیاده‌روی در کوچه‌های سنگ‌فرش شده با منظره‌های طبیعی، اوقات خوشی را برای گردشگران روستای ورکانه به ارمغان می‌آورد.
شما می‌توانید برای اجاره سوئیت در همدان و نزدیک به روستای رنسانس در صفحه اصلی سایت ما نام این شهر را جستجو کنید و اقامتگاه‌های منطقه را ببینید.
آدرس روستای ورکانه همدان: استان همدان، ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی همدان، بعد از سد اکباتان
روستای سیمین؛ سرزمین سراب‌های زیبا
روستای سیمین یا سیمین ابرو یکی دیگر از جاهای دیدنی همدان است که در 15 کیلومتری این شهر قرار دارد. بافت قدیمی به همراه طبیعت زیبای روستا، هر ساله گردشگران بسیاری به سوی خود جذب می‌کند. معماری این روستا پله‌ای و سنگی و چوبی است که همین موضوع بر زیبایی آن افزوده است.
مردم این روستا از قوم لر هستند و به زبان لری صحبت می‌کنند. شهرت این روستا فقط به خاطر طبیعت زیبا و معماری خاص آن نیست؛ بلکه بخش بزرگی از آب سد اکباتان همدان از سراب‌های اطراف این روستا تأمین می‌شود که در زیبایی بی‌نظیر هستند. همچنین این روستا لوکیشن سریال علی‌البدل (با بازی محسن تنابنده) نیز بوده است.
آدرس روستای سیمین ابرو همدان: استان همدان، 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان
غار علیصدر همدان؛ از بزرگ‌ترین غارهای آبی جهان
روستای علیصدر یکی از معروف‌ترین روستاها و جاهای دیدنی همدان است. این روستا در شهرستان کبودرآهنگ و در میان کوه‌های زاگرس قرار دارد. وجود غار علیصدر در این روستا، به آن شهرت جهانی بخشیده است. غار علیصدر از بزرگ‌ترین غارهای آبی دنیا است که قدمت سنگ‌هایش به دوره ژوراسیک بازمی‌گردد و صدها میلیون سال از عمر آن می‌گذرد.
برای بازدید از این غار باید روی آب‌های زلال آن قایق‌سواری کنید و عمق این آب در بعضی قسمت‌ها به بیش از ۱۴ متر می‌رسد. این غار هنوز هم جاذبه‌های ناشناخته بسیاری دارد؛ چون تنها 3 کیلومتر از 14 کیلومتر طول آن کشف شده است.
آدرس غار علیصدر همدان: استان همدان، ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان، شهرستان کبودرآهنگ، روستای علیصدر
مجموعه گنجنامه همدان؛ هم فال و هم تماشا
مجموعه گنجنامه با داشتن آبشارها و کتیبه‌های تاریخی، تبدیل به یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی همدان شده است. این کتیبه‌ها به دستور داریوش اول در دوران هخامنشی ساخته شده‌اند و به سبب قدمت و اهمیت تاریخی در سال ۱۳۹۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند.
یکی از این کتیبه‌ها متعلق به داریوش و یکی دیگر از آن‌ها متعلق به خشایارشاه است که در آن به معرفی خود و اجدادشان پرداخته‌اند. آبشار گنجنامه نیز در کنار کتیبه‌ها به این منطقه زیبایی بیشتری بخشیده است. آبشار دائمی گنجنامه ۱۲ متر ارتفاع دارد و در زمستان قندیل‌های کنار آن بسیار دیدنی است.
از دیگر امکانات مجموعه گنجنامه می‌توان به چند رستوران، غار آکواریوم، بانجی جامپینگ، پینت بال، سورتمه و تله‌کابین اشاره کرد که تله‌کابین این مجموعه شما را به یکی از زیباترین جاهای دیدنی همدان یعنی دشت میشان می‌رساند.
آدرس مجموعه گنجنامه همدان: استان همدان، شهر همدان، میدان عباسآباد، خیابان گنجنامه، ضلع شرقی میدان گنجنامه
تپه و موزه هگمتانه؛ دیدنی‌های پایتخت باستانی ایران
تپه هگمتانه در بافت قدیمی شهر همدان قرار واقع شده است. طبق بررسی‌های کارشناسان این تپه قدمتی ۳۰۰۰ ساله دارد و یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین جاهای دیدنی همدان و ایران است. شهری باستانی داخل این تپه‌ها قرار دارد که یکی از جذاب‌ترین مکان‌های تاریخی همدان برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود. اشیای کشف شده در این تپه‌ها به دوران مادها، هخامنشیان و اشکانیان تعلق دارد. تپه هگمتانه بزرگ‌ترین تپه باستانی ایران است که حدود ۴۰ هکتار وسعت دارد. این شهر باستانی در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
شهر هگمتانه اولین پایتخت پادشاهی مادها و جزء کهن‌ترین شهرهای جهان به شمار است و اشیای کشف شده در آن در موزه تپه هگمتانه به نمایش گذاشته می‌شوند. کاوش‌ها در این تپه همچنان ادامه دارد.
آدرس تپه هگمتانه همدان: استان همدان، شهر همدان، انتهای خیابان اکباتان، میدان اکباتان، پایگاه ملی میراث‌فرهنگی و گردشگری هگمتانه
آرامگاه ابوعلی سینا (بوعلی)؛ محل استراحت شیخ‌الرئیس
یکی از معروف‌ترین آرامگاه‌ها و جاهای دیدنی همدان، آرامگاه بوعلی سینا است که به دوره قاجار تعلق دارد. آرامگاه بوعلی در دوران پهلوی و به مناسبت هزارمین سالگرد تولد سینا و با طرحی از هوشنگ سیحون بازسازی شد. طرح و نقشه فعلی این بنا به سبک معماری دوره ابوعلی سینا و از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخی پس از اسلام یعنی برج قابوس اقتباس شده است.
در تالار جنوبی این بنا موزه‌ای قرار دارد. در این موزه سکه، سفال، برنز و سایر اشیای کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوره اسلامی به نمایش گذاشته شده است. در سالن شمالی آن نیز کتاب‌های خطی و چاپی ایرانی و خارجی قرار دارد. همچنین این آرامگاه محل دفن عارف قزوینی یکی از شعرای مشهور معاصر است.
آدرس آرامگاه بوعلی همدان: استان همدان، شهر همدان، میدان ابوعلی سینا
آرامگاه استر و مردخای؛ یکی از قدیمی‌ترین نیایشگاه‌های یهودیان جهان
یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان ایران و جهان، آرامگاه استر و مردخای همدان است. این مورد از جاهای دیدنی همدان شهرت جهانی دارد و در قرن هفتم هجری بر روی بنایی قدیمی متعلق به قرن سوم، بنا شده است. به همین دلیل، می‌توان معماری این بنا را متعلق به دوره اسلامی دانست. در این آرامگاه یک جلد کتاب تورات با قدمت بسیار زیاد که روی پوست آهو نوشته شده بود، کشف شد.
بنا بر باور یهودیان ایران، این آرامگاه محل دفن استر و دایی او (مردخای) است که در زمان خشایارشا و دوران آزار و اذیت یهودیان، با توصیه و نفوذ دایی خود توانست همسر خشایارشا شود. حضور استر در دربار، به تعقیب و آزار یهودیان در آن دوران پایان داد.
آدرس آرامگاه استر و مردخای همدان: استان همدان، مرکز شهر همدان، ابتدای خیابان شریعتی، کوچه استر
آرامگاه باباطاهر؛ ز دست دیده و دل هر دو فریاد!
آرامگاه باباطاهر یکی دیگر از بناها و جاهای دیدنی همدان است که کمتر کسی وجود دارد که نام آن را نشنیده باشد. این آرامگاه در میدانی مستطیل‌شکل در میان شهر همدان قرار دارد. این بنا گنبد فیروزه‌ای منشوری شکلی دارد که روی قاعده‌ای هشت‌ضلعی و بر بالای تپه‌ای کم‌ارتفاع قرار گرفته است. در سقف آرامگاه کاشی معرق کار شده و برای ساخت ستون‌ها بنا نیز از سنگ گرانیت حجاری شده، استفاده کرده‌اند.
این آرامگاه محل دفن باباطاهر یکی از مشهورترین شاعران ایرانی است که به دلیل دوبیتی‌های خود شهرت دارد. این شاعر بزرگ در قرن چهارم و پنجم هجری زندگی می‌کرده و شعر مشهوری که این بخش با یکی از مصرع‌های آن آغاز شده را به او نسبت می‌دهند.
بنای حال حاضر این آرامگاه، در سال 1344 ساخته شده و حاصل تلاش‌های مهندس محسن فروغی معمار مشهور ایرانی است.
آدرس آرامگاه باباطاهر همدان: استان همدان، شهر همدان، میدان باباطاهر
گنبد علویان؛ یک مقبره خانوادگی تاریخی
گنبد علویان یکی از دیگر از جاهای دیدنی همدان است که معماری آن را به دوران بعد از اسلام نسبت می‌دهند. این بنا در ابتدا به عنوان مسجد خاندان علویان بنا شد؛ اما بعد از گذشت سال‌ها و اضافه شدن سرداب به بنا، گنبد علویان به مقبره خانوادگی علویان تبدیل گردید. این بنا امروزه گنبدی ندارد؛ اما نام آن از گنبدی گرفته شده که در زمان سلجوقیان بر روی بنا ساخته شده بود. زیباترین قسمت‌های گنبد علویان گچ‌بری‌ها و طاق‌نماها و تزیینات داخلی و همچنین کتیبه‌های کوفی آن است.
آدرس گنبد علویان همدان: استان همدان، شهر همدان، میدان امامزاده عبدالله، بلوار علویان
برج قربان؛ یک آرامگاه مشهور دیگر
از برج قربان باید به عنوان یکی دیگر از آرامگاه‌های همدان نام برد که به دلیل قدمت، در دسته جاهای دیدنی همدان قرار گرفته است. این برج در گذشته مجموعه‌ای عظیم شامل مدرسه، مسجد، کتابخانه و خانقاه بوده است. برج قربان ارتفاع 16 متری دارد و قدمت آن را به قرن ششم و هشتم هجری نسبت می‌دهند. متأسفانه چون این بنا هیچ کتیبه‌ای ندارد، سال ساخت و نام سازنده آن مشخص نیست.
برج قربان محل دفن شیخ‌الاسلام حسن بن عطا حافظ ابوالعلا همدانی از بزرگان سلجوقیان است. نام برج قربان روایت‌های متعددی دارد. برخی می‌گویند در زمان حمله افغان‌ها به ایران فردی به نام قربان از این برج به عنوان سنگرگاه خود استفاده کرد و عده‌ای اعتقاد دارند که در روزگار قدیم، در روز معینی در این محل شتر قربانی می‌شده است.
آدرس برج قربان همدان: استان همدان، شهر همدان، میدان امامزاده عبدالله، بلوار علویان
کوه‌های همدان؛ مرتفع‌ترین کوه‌های ایران
همدان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود کوه‌ها و قله‌های مرتفع بسیاری دارد. این کوه‌ها در طول سال مورد بازدید کوهنوردان، صخره‌نوردان و دوستان طبیعت قرار می‌گیرند. از مهم‌ترین کوهستان‌های همدان می‌توان به قله الوند اشاره کرد که ارتفاع آن 3475 متر از سطح دریا است. الوند بلندترین قله استان همدان به حساب می‌آید و پس از آن کوهای زیر قرار دارند:
- کوه گرین یا گرو که در جنوب نهاوند قرار دارد با ارتفاع 3316 متر
- کوه لشگر با ارتفاع 2928 متر در ملایر
- کوه خانگرمز با ارتفاع 2868 متر
- سیاه کوه‌دره (در تویسرکان) با ارتفاع 2818 متر
پیست اسکی تاریک دره؛ یکی از پیست‌های اسکی بین‌المللی ایران
این پیست اسکی در جاده قدیم همدان به تویسرکان قرار دارد و از جمله جاهای دیدنی همدان است که خود همدانی‌ها هم آن را بسیار دوست دارند. برای اسکی کردن در این پیست لازم نیست حتماً حرفه‌ای باشید؛ چون خود مسئولان آن به شما آموزش‌های لازم را می‌دهند و این آموزش‌ها برای افراد زیر 15 سال کاملاً رایگان است. همچنین تجهیزات لازم برای اسکی نیز در این پیست موجود است.
پیست اسکی تاریک دره تله‌اسکی (بالابر برقی)، پناهگاه و مهمان‌سرا هم دارد.
آدرس پیست اسکی تاریک دره همدان: استان همدان، شهر همدان، ۱۰ کیلومتری جنوب غربی جاده گنجنامه
دشت میشان؛ بهشتی دیدنی در دامنه الوند
دشت میشان یکی از جاهای دیدنی همدان است که در تمامی فصول سال جذابیت‌های خاص خود را دارد. هوای این دشت در بیشتر روزهای سال متعادل است و گردشگران بسیاری را در فصل‌های بهار، تابستان و پاییز به سمت خود می‌کشد. البته اگر کوهنورد حرفه‌ای باشید، از زمستان این دشت هم لذت می‌برید.
این دشت در گذشته چراگاه عشایر بوده و در فصول گرم‌تر سال می‌توانید اسب‌ها و دام‌های عشایر را در حال چرا در این دشت ببینید و لذت ببرید. برای دسترسی به دشت میشان، هم می‌توانید از تله‌کابین گنجنامه استفاده کنید و هم از طریق مسیر کوهنوردی الوند که از کنار گنجنامه می‌گذرد به آن می‌رسید.
آدرس دشت میشان همدان: استان همدان، همدان، جاده گنجنامه، میدان گنجنامه
شیر سنگی؛ یکی دیگر از آثار باستانی دوران اشکانیان
شهر همدان همواره یکی از شهرهای مهم ایران بوده است و به همین دلیل آثار باستانی آن متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی است. در این میان، سهم سلسله‌هایی مثل اشکانیان، مادها و قاجاریان از بقیه بیشتر است.
این مورد از جاهای دیدنی همدان در حقیقت مجسمه‌ای سنگی است که مردم همدان و گردشگران به آن شیر سنگی می‌گویند. برای دیدن این اثر تاریخی، باید خودتان را به انتهای خیابان 12 متری سنگ شیر همدان برسانید. کارشناسان تاریخی بر این باورند که شیر سنگی احتمالاً قرینه ای داشته که نابود شده است.
آدرس شیر سنگی همدان: استان همدان، همدان، انتهای خیابان 12 متری سنگ شیر
کلیسای گریگوری استفان؛ همسایه خشتی تپه هگمتانه
همدان روزگاری محل زندگی پیروان ادیان مختلف مثل یهودیان و مسیحیان بوده و به همین دلیل چند مورد از جاهای دیدنی همدان متعلق به پیروان این ادیان است. کلیسای گریگوری استفان همدان در محله قدیم ارامنه این شهر و در قسمت شرقی تپه هگمتانه قرار دارد. این کلیسا در قرن هفدهم میلادی توسط جمعی از ارامنه اصفهان و مهاجران روسی ساخته شده است و آن را در سال 1932 میلادی بازسازی کرده‌اند.
نمای خارجی این کلیسا خشتی است و 4 ستون با قوس‌های جناقی، از جمله دیدنی‌های داخل این بنای تاریخی است.
آدرس کلیسای گریگوری استفان همدان: استان همدان، همدان، قسمت شرقی تپه هگمتانه، محله قدیم ارامنه
دریاچه و سد اکباتان؛ آبشینه زیبای همدان
سد اکباتان، آبشینه یا سد شهناز پهلوی، مهم‌ترین سد استان همدان و منبع تأمین آب شرب این شهر است. این مورد از جاهای دیدنی همدان در فاصله 11 کیلومتری آن قرار دارد و به دلیل دسترسی مناسب و طبیعت اطراف آن، به یک مکان تفریحی تبدیل شده است.
دریاچه این سد امکاناتی مثل مهمان‌سرا، آلاچیق، رستوران و چایخانه سنتی دارد و در کنار لذت بردن از طبیعت زیبای اطراف آن، می‌توانید تفریحاتی مثل قایق‌سواری و اسکی روی آب را نیز تجربه کنید. بهتر است فصول گرم سال را برای بازدید از دریاچه سد اکباتان انتخاب کنید.
آدرس سد اکباتان همدان: استان همدان، ۱۱ کیلومتری شهر همدان
مسجد جامع همدان؛ یادگار دوران قاجار
مسجد جامع همدان یکی از جاهای دیدنی همدان است که قدمت آن به دوران فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار می‌رسد. وجود 2 کتیبه متعلق به سال‌های 1251 و 1253 این ادعا را تایید می‌کند.
در دوران فتحعلی‌شاه قاجار چند مسجد مشابه دیگر در تهران، قزوین و چند شهر دیگر ساخته شده و کاشی‌کاری‌های مشهور آن دوران در بنای این مسجد دیده می‌شود. متأسفانه در بازسازی‌های اخیر گچ‌بری‌های ایوان جنوبی مسجد جامع همدان از بین رفته و مصالح امروزی جای آن را گرفته‌اند.
آدرس مسجد جامع همدان: استان همدان، همدان، ابتدای خیابان اکباتان، نزدیک میدان امام خمینی
سخن آخر
در این مقاله گشتی در شهر همدان زدیم و 18 مورد از جاهای دیدنی همدان را با یکدیگر دیدیم که شامل مسجد، غار، آثار باستانی، جاذبه‌های آرامگاه و زیارتگاه‌های مذهبی می‌شدند. همچنین مسیر دسترسی به هر کدام از آن‌ها را مرور کردیم و به شما گفتیم که بهتر است در چه زمانی به دیدن جاذبه‌های طبیعی این شهر بروید.
برای اجاره ویلا در همدان و یا اقامتگاه، سوئیت و اتاق می‌توانید از طریق سایت اتاقک اقدام کنید و با گذراندن چند مرحله ساده، اقامتگاه مناسب را در تاریخ موردنظرتان و با قیمتی مناسب رزرو کنید.
سؤالات متداول درباره جاهای دیدنی همدان
تپه هگمتانه، آرامگاه بوعلی، آرامگاه باباطاهر، گنجنامه، آرامگاه استر و مردخای استان همدان، شهر همدان، میدان عباسآباد، خیابان گنجنامه، ضلع شرقی میدان گنجنامه دشت میشان، دریاچه سد اکباتان، دهکده توریستی گنجنامهبهترین جاهای دیدنی همدان کدامند؟
گنجنامه همدان کجاست؟
بهترین جاهای دیدنی همدان در بهار کدامند؟
