خانه ظهیرالاسلام یکی از عجیب‌ترین خانه‌های تاریخی تهران است. چراکه هم درباره مالک و هم درباره تاریخچه آن شک و تردید وجود دارد. از طرفی این خانه مثل آدمی است که به کما رفته است و در آستانه مرگ قرار دارد. هرچند تلاش‌هایی برای احیای آن انجام شده است اما هنوز نمی‌دانیم آیا این اقدامات دوباره این خانه را سرپا می‌کند یا فقط قرار است سیر فروپاشی آن را کندتر کند. تا جایی که به‌تدریج از یادها برود و دیگر وجود آن برای کمتر کسی اهمیت داشته باشد.
در این مقاله می‌خواهیم شما را با خانه ظهیرالاسلام در تهران آشنا کنیم. خانه‌ای که از بیرون سالم به نظر می‌رسد اما درونش نابود است. می‌خواهیم پرس‌وجو کنیم ببینیم مالکش کیست؟ در چه حالی است؟ کی و کجا می‌توانیم به عیادتش برویم و خلاصه جواب همه این سؤال‌ها را پیدا کنیم.
خانه ظهیرالاسلام کجاست؟
خانه ظهیر الاسلام در نزدیکی خیابان ظهیرالاسلام در حوالی میدان بهارستان قرار دارد. نام خیابان ظهیرالاسلام، کاغذ را یاد اهالی پایتخت می‌اندازد. چراکه این خیابان بورس کاغذ و مقوا است و به همین خاطر اگر از خیابان گذشته باشید، حتماً مغازه‌های پشت سر همی را که کارشان چاپ و فروش انواع کارت تبریک، کارت ویزیت، دفتر اسناد رسمی، دفترچه بله‌بران و … است، دیدید.
با این حال لوکیشن دقیق خانه ظهیرالاسلام در خیابان قائدی (هدایت سابق) قرار دارد. برای اینکه با موقعیت خانه و دسترسی به آن بهتر آشنا شوید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید. در بخش‌های بعدی راه رسیدن به این خانه تاریخی را بهتان می‌گوییم.
تاریخچه خانه ظهیرالاسلام
در ابتدای مقاله گفتیم که درباره تاریخچه این خانه شک و تردید وجود دارد. چراکه هیچ سند تاریخی، قولنامه و … از این خانه وجود ندارد تا بتوان با قطعیت قدمت آن را مشخص کرد.
با این حال معماری خانه ظهیرالاسلام و لوکیشن آن، بیشتر شاخصه‌های معماری دوران قاجار را دارد. به همین خاطر اکثر متخصصین حدس می‌زنند این خانه مربوط به اواخر دوران قاجار و زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه باشد. به‌خصوص که در معماری این بنا شاهد تلفیق المان‌های معماری غربی با معماری سنتی ایرانی هستیم. سبکی از معماری که دوران طلایی‌اش به زمان قاجار و ناصرالدین‌شاه می‌رسد.
برای اجاره روزانه خانه در تهران به سایت اتاقک مراجعه کنید.
ظهیرالاسلام کیست؟
برویم سراغ سؤال بعدی‌مان یعنی اینکه ظهیرالاسلام کیست و بالاخره این خانه متعلق به چه کسی بود؟
در تحقیقات و پرس‌وجوهایی که انجام دادیم متوجه شدیم درباره مالکیت این خانه تاریخی، چندین روایت وجود دارد.
روایت اول ما را به این نتیجه رساند که خانه ظهیرالاسلام متعلق به یکی از دامادهای ناصرالدین‌شاه به نام سید زین‌العابدین امام‌جمعه، پسر میرزا ابوالقاسم امام‌جمعه بود. از آنجایی هم که لقب میرزا ابوالقاسم امام‌جمعه، ظهیرالاسلام بود به‌احتمال‌زیاد می‌توان حدس زد که ریشه نام این خانه به لقب میرزا ابوالقاسم برمی‌گردد.
روایت دوم می‌گوید که این خانه متعلق به محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی بود. روایت سوم هم داستانی دیگر را برای ما تعریف می‌کند. طبق این روایت، خانه ظهیر الاسلام متعلق به سلطان محمد میرزا سیف‌الدوله بوده و او این خانه را به ظهیرالاسلام اجاره یا امانت داده بود.
با این حال در گذر زمان گویا روایت اول اعتبار بیشتری داشته است و به همین خاطر این خانه با نام خانه ظهیر الاسلام شناخته می‌شود. چراکه پدربزرگ شخص سید جواد ظهیرالاسلام هم که روحانی و سیاستمدار در دوران قاجار و پهلوی بود، میرزا ابوالقاسم امام‌جمعه است. همین موضوع گواه دیگری است که ثابت می‌کند به‌احتمال‌زیاد مالکیت این خانه به خاندان ظهیرالاسلام می‌رسد.
معماری خانه ظهیرالاسلام
همان‌طور که در بخش‌های قبل گفتیم معماری این خانه تلفیقی از معماری بومی و معماری اروپایی است. خانه ظهیرالاسلام در زمینی به مساحت 2500 متر ساخته شد. یکی از جذابیت‌های بنای خانه، شکل کلاه‌فرنگی سقف آن است. شاخصه‌ای که هم زیبایی ظاهر بنا را بیشتر می‌کند هم به خاطر جمع‌کردن نور در مرکز سقف، باعث روشنایی بیشتر داخل خانه می‌شود.
در خانه ظهیرالاسلام شاخصه‌های دیگری از معماری اواخر دوران قاجار مثل پنجره‌های ارسی شکل، طرح‌های اسلیمی و نقش‌هایی از سر دو شیر در ورودی خانه به چشم می‌آید. در ضمن این عمارت شامل یک زیرزمین، آب‌انبار، طبقه همکف و یک طبقه بالای آن می‌شود.
همچنین باید بگوییم این خانه در طول این سال‌ها، چندین بار مرمت شده است. شاهد این موضوع هم معماری متفاوت بخش‌های جنوبی خانه و ناودانی آن با سایر قسمت‌های عمارت است.
در حال حاضر خانه ظهیرالاسلام چه وضعیتی دارد؟
خانه ظهیر الاسلام در سال 1395 به فهرست دارایی‌های سازمان تأمین اجتماعی اضافه شد. در آن زمان، تکلیف کاربری این خانه مشخص نشد و کسی نمی‌دانست آیا قرار است این خانه به موزه تبدیل شود یا به یکی از دفاتر اداری سازمان تأمین اجتماعی.
متأسفانه هنوز و در زمان نگارش این مقاله هم مشخص نیست وضعیت خانه ظهیرالاسلام و کاربری آن قرار است به چه شکل باشد. با این حال خبرهایی به گوش می‌رسد که گویا قرار است بالاخره تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی برای تبدیل این خانه تاریخی و ارزشمند به موزه‌ای فاخر و بنایی دیدنی به ثمر بنشیند.
همین بلاتکلیفی خانه ظهیرالاسلام در کنار آسیب‌های مختلفی که در طول این سال‌ها به آن وارد شد، باعث شد در مقدمه، این خانه تاریخی را به فردی که در کماست تشبیه کنیم.
قصه مرمت خانه ظهیرالاسلام از کجا آغاز شد؟
خانه ظهیرالاسلام در سال 1396 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. تا قبل از ثبت ملی این خانه تاریخی، خانه ظهیر الاسلام مثل فردی غمگین و مهجور و با تنی زخمی به حال خود رها شده بود. چرا گفتیم تنی زخمی؟ چون متأسفانه به خاطر آتش‌سوزی در بخش شرقی این خانه، بخش‌های زیادی از طبقه همکف و طبقه بالای آن از بین رفتند. در واقع از این خانه فقط نمای بیرونی آن پابرجا ماند و فضای داخلی از بین رفت.
به‌جز آتش‌سوزی، باد و باران هم در طول این همه سال آسیب‌های زیادی به گوشه و کنار خانه ظهیرالاسلام وارد کرد. ولی باز این خانه کمر خم نکرد و پابرجا باقی ماند.
در سال 1396 و بعد از ثبت خانه ظهیر الاسلام در فهرست آثار ملی، مرمت خانه شروع شد. فرآیند مرمت خانه ظهیرالاسلام 4 سال طول کشید. در طول مرمت کارشناسان تلاش کردند تا جایی که می‌شود، قسمت‌های تاریخی خانه مثل تزیینات سقف و گچ‌بری‌ها را حفظ یا مشابه شکل قدیمشان بازسازی کنند.
بعد از 4 سال فرآیند نه‌چندان سریع و دلسوزانه برای مرمت این خانه، بالاخره ظاهر خانه ظهیر الاسلام در سال 1400، جانی دوباره گرفت و به گل سرسبد خیابان قائدی یا همان هدایت سابق تبدیل شد. البته فضای داخلی این خانه هنوز نیاز به مرمت دارد؛ بنابراین اگر در موتور جست‌وجوی گوگل عبارت خانه ظهیرالاسلام بازدید را جست‌وجو کردید و تا این جای مقاله همراه ما بودید، باید بگوییم متأسفانه این خانه همچنان تعطیل است و درب‌های آن برای بازدید عموم باز نیستند.
- 50 هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
مسیر دسترسی به خانه ظهیرالاسلام
بازدید از خانه ظهیرالاسلام هنوز مقدور نیست، اما شاید تا چند وقت دیگر فرصت بازدید از آن به وجود بیاید، پس بهتر است از قبل با مسیر دسترسی به خانه ظهیرالاسلام آشنا باشیم:
دسترسی با خودروی شخصی
خانه ظهیرالاسلام در محدوده طرح ترافیک قرار دارد. به همین خاطر برای بازدید از آن باید طرح ترافیک داشته باشید. بهترین مسیر دسترسی به این خانه با خودروی شخصی این است که از خیابان جمهوری به میدان بهارستان بروید. بعد در میدان دور بزنید و وارد خیابان صفی علی شاه شوید. تا انتهای خیابان که بروید به خیابان قائدی می‌رسید و بنای خانه ظهیرالاسلام را می‌بینید.
دسترسی با اتوبوس
برای رسیدن به خانه ظهیرالاسلام با اتوبوس می‌توانید از اتوبوس‌های خط جمهوری- بهارستان استفاده کنید و در ایستگاه لاله‌زار یا ایستگاه بهارستان پیاده شوید.
دسترسی با مترو
نزدیکترین ایستگاه مترو به خیابان ظهیرالاسلام، ایستگاه مترو دروازه شمیران است. از این ایستگاه تا خانه ظهیرالاسلام فقط 700 متر فاصله است. مسافتی که می‌توانید به‌راحتی با گشت‌وگذار در خیابان‌های تاریخی این منطقه از تهران، آن را پیاده طی کنید و به خانه برسید.
جاهای دیدنی نزدیک به خانه ظهیرالاسلام
خانه ظهیر الاسلام در یکی از مناطق قدیمی تهران قرار دارد. محله‌هایی که هنوز رنگ و بوی قدیم را می‌دهند و گشت‌وگذار در آن‌ها حسابی لذت‌بخش است. در ضمن چند تا از معروف‌ترین جاهای دیدنی تهران هم در نزدیکی خانه ظهیر الاسلام قرار دارند که عبارت‌اند از:
- باغ نگارستان
- عمارت مسعودیه
- خیابان لاله‌زار
- خیابان منوچهری
- موزه نقاشی پشت شیشه
سخن آخر
در این مقاله با خانه ظهیرالاسلام آشنا شدیم. خانه‌ای که درباره مالک آن و قدمتش شک و تردید وجود دارد. خانه‌ای که توانسته است همچنان از گزند روزگار و آسیب‌های انسانی و طبیعی خودش را حفظ کند. آن‌هم باوجود خسارات متعددی که به گوشه و کنار آن وارد شده است. امیدواریم به‌زودی کار مرمت این خانه تاریخی و ارزشمند تمام شود و بتوانیم با خیال آسوده از آن بازدید کنیم.
در انتها مثل همیشه می‌گوییم اگر قصد سفر به تهران را دارید، برای اجاره ویلا و سوئیت از سایت اتاقک کمک بگیرید. به این ترتیب مهم‌ترین دغدغه‌تان در سفر را از بین بردید و می‌توانید با خیال راحت از همه جاهای دیدنی تهران بازدید کنید.
سؤالات متداول درباره خانه ظهیرالاسلام
خانه ظهیرالاسلام کجاست؟
خانه ظهیرالاسلام در خیابان قائدی (هدایت سابق) دارد که از صفی علی شاه و خیابان ظهیرالاسلام در حوالی میدان بهارستان می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.
نزدیکترین ایستگاه مترو به خیابان ظهیرالاسلام کدام است؟
نزدیکترین ایستگاه مترو به خیابان ظهیرالاسلام بهقصد بازدید از خانه ظهیر الاسلام، ایستگاه دروازه شمیران است.
شرایط خانه ظهیرالاسلام بازدید چیست؟
در حال حاضر امکان بازدید از خانه ظهیرالاسلام وجود ندارد.
