همه چیز درباره ایلام | به مهمانی عروس زاگرس دعوت شده‌اید

اگر بخواهیم فرض کنیم که ایران یک خانواده پرجمعیت است که شهرها و استان‌های مختلف مثل فرزندان آن هستند، پس حتماً در این بین باید چندین شهر هم داشته باشیم که برازنده نقش عروس در فرضیه ما باشند. بدون شک ایلام یکی از زیباترین شهرهای ایران است که لقب عروس ایران برازنده آن است. ایلام استانی است که از هر گوشه که به آن نگاه کنیم چیزی جز زیبایی نمی‌بینم. وقتی به این استان سفر می‌کنید رشته‌کوه‌های زاگرس از یک سمت به استقبال شما می‌آیند و طبیعت بکر و چشم‌نواز ایلام هم از سوی دیگر آغوششان را برای شما باز می‌کنند. اگر می‌خواهید برای سفر بعدی خود به جایی به‌جز شمال ایران سفر کنید و چشمانتان را به تماشای صحنه‌های بازیگری شاهکار طبیعت مهمان کنید، توصیه می‌کنم سفر به ایلام را هرچه سریع‌تر برنامه‌ریزی کنید؛ اما یادتان باشد قبل از سفر به این استان حتماً این مقاله را بخوانید تا بعد که از سفر برگشتید پشیمان نشوید که چرا با اطلاعات کامل به ایلام سفر نکرده بودید.

ایلام کجاست؟

اگر در اینترنت جست‌وجو کنید که ایلام کجاست، در همان نتایج اول در کنار موقعیت جغرافیایی این استان با شیرین‌ترین کلمات مثل عروس زاگرس و عروس کوهستان روبرو می‌شوید و همین موضوع به‌شدت شما را تشویق می‌کند که درباره این استان بیشتر بدانید. ایلام دقیقاً همان استانی است که در آغوش گربه ایران یعنی دامنه غربی رشته‌کوه‌های زاگرس جا خوش کرده است. همسایه‌های این استان هم یکی از دیگری جذاب‌تر هستند. اگر از این استان به سمت شمال بروید به کرمانشاه می‌رسید و اگر راهی جنوب شوید، خوزستان را می‌بینید. شرق این استان با لرستان همسایه است و غرب آن هم به کشور عراق می‌رسد.

جمعیت شهر ایلام در سرشماری سال 1395 حدود 194 هزار نفر بود و مساحت آن هم تقریباً 67 هزار هکتار است. متأسفانه این خطه در طول جنگ آسیب‌های زیادی دید که هنوز بسیاری از زخم‌های آن تازه هستند و کسی برای درمان آن‌ها کاری نکرده است.

از این‌ها که بگذریم در بخش بعد یک نکته جذاب در مورد معنی نام این استان برای شما دارم.

تاریخچه ایلام

ایلام عزیز ما بی‌جهت لقب عروس کوهستان را از آن خود نکرده است. به‌جز طبیعت بی‌نظیر و کوهستان‌های چشم‌نواز این استان، یک دلیل دیگر هم برای این لقب وجود دارد و آن معنی نامش است، چراکه معانی مختلف ایلام در لغت همه‌جوره یک ربطی به عروسی یا عروس پیدا می‌کند. از جمله معانی این کلمه می‌توان به درست کردن غذای عروسی، برگزاری عروسی و … اشاره کرد. نکته جالب این است که همه این معانی به خلق‌وخو و شیوه زندگی اهالی این خطه هم ربط پیدا می‌کند. بر اساس شواهد تاریخی قدمت این استان به زمان پیش از اسلام و دوران ساسانیان می‌رسد. با این تفاسیر این استان سال‌هاست که در حال دلبری است، اما متأسفانه همچنان به‌اندازه شایستگی‌هایش مورد توجه قرار نگرفته است.

اگر این اطلاعات در همین ابتدای مقاله دل شما را برد باید بگویم کمی آب‌قند برای خودتان درست کنید چون در قسمت‌های بعد قرار است درباره این منطقه بیشتر بدانید و ممکن است با خواندن زیبایی‌های آن و تماشای تصاویرش فشارتان بیفتد.

فرهنگ و آداب و رسوم ایلام

این استان به خاطر قدمت بالای تاریخی و مردم غیور و اندیشمندی که دارد، از همان دوران ساسانیان به چشم گهواره فرهنگی ایران به آن نگاه می‌شد. ایلام یکی از استان‌های کردنشین ایران است و اکثر اهالی آن به زبان کردی صحبت می‌کنند. البته ساکنین این خطه در گذشته به‌جز کردی، به زبان لری هم صحبت می‌کردند. لباس سنتی مردم این منطقه لباس کردی است که یکی از زیباترین لباس‌های محلی ایران به شمار می‌رود.

این منطقه مثل سایر مناطق کردنشین فرهنگ و آداب‌ورسومی دارد که مخصوص آن است. یکی از خاص‌ترین آداب آن‌ها برگزاری مراسم عروسی است. درست است که در سال‌های اخیر عروسی‌ها دیگر چندان به شکل سنتی برگزار نمی‌شود و عروس و داماد خودشان باهم آشنا می‌شوند، اما بیایید گشتی در تاریخ بزنیم و با آداب‌ورسوم عروسی ایلامی آشنا شویم.

با خواستگاری شروع می‌کنیم. در فرهنگ این منطقه خواستگاری به این شکل است که چند روز قبل از خواستگاری، نماینده‌ای از خانواده داماد به منزل عروس می‌رود تا روز خواستگاری را مشخص کنند. پدر عروس فرجه‌ای چندروزه برای مشورت با خانواده می‌گیرد و درنهایت اگر نظرشان در مورد آقای داماد مثبت باشد، روز خواستگاری را اعلام می‌کنند. در مجلس خواستگاری هم بعد از طی کردن تعارفات اولیه، دخترخانم را از پدرش خواستگاری می‌کنند و اگر جواب مثبت بود یکی از اعضای خانواده داماد دست پدر عروس را می‌بوسد. دست‌بوسی درواقع به این معنی است که مراسم ازدواج قطعی شده است. چند روز بعد از خواستگاری در روزی که به روز «دیاری» یا همان شیرینی خوران معروف است، مادر داماد هدایایی مثل پیراهن، شال و … را تن عروس می‌پوشاند و خواهر بزرگ‌تر داماد انگشتر یا «کلوانه» را به دست عروس می‌کند و به شادی و پایکوبی می‌پردازند.

در ایام قدیم در روز عروسی، دهلچی‌ها از همان اوایل صبح شروع به نواختن می‌کردند و با ورود هر مهمان تازه‌وارد نام او را عنوان می‌کردند. شخص نام‌برده هم مبلغی که در اصطلاح به آن «شاوازانه» می‌گویند، به دهل‌زن می‌داد. بعد سوارکاران خانواده داماد با برگزاری مسابقه اسب‌دوانی، شکوه مجلس را برای ورود عروس بیشتر می‌کردند. در انتها هم عروس و داماد به منزلشان می‌رفتند و جلوی پای آن‌ها گوسفندی را قربانی می‌کردند.

یکی دیگر از آداب اهالی این خطه، برگزاری مراسم سوگواری است که به آن مراسم «چمر» می‌گویند. این مراسم با نوای سوزناک چمر آغاز می‌شود و معمولاً 1 تا 3 روز طول می‌کشد.

شهرها و روستاهای ایلام

استان ایلام بیست و دومین استان ایران از لحاظ مساحت است و به همین خاطر شهرستان‌ها و شهرهای مختلفی دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنم.

شهرستان چرداول، سیروان، ایوان، ملکشاهی، مهران، بدره، آبدانان، دره شهر، دهلران، هلیلان، ایلام و چوار 12 شهرستان استان ایلام هستند. شهرستان ایلام هم خود از 2 بخش مرکزی و سیوان، 4 دهستان کشوری، ده پایین، میش خاص و محمودآباد و 4 شهر ایلام و جعفرآباد تشکیل شده است.

اقتصاد ایلام

پالایشگاه گاز ایلام، پتروشیمی و کارخانه سیمان 3 پایگاه اصلی صنعت و اقتصاد این استان است. از طرف دیگر بخشی از اقتصاد این منطقه بر پایه صنایع‌دستی مثل گلیم‌بافی، نمدمالی، قالی‌بافی، سفالگری، جاجیم‌بافی و … می‌چرخد و بخش دیگر آن که بیشتر در روستاها است بر پایه کشاورزی و دامداری شکل گرفته است.

آب‌ و هوای ایلام

استان ایلام در منطقه‌ای کوهستانی و در آغوش رشته‌کوه‌های زاگرس قرار گرفته است. همین موضوع به ما می‌گوید که به‌احتمال‌زیاد آب‌وهوای این منطقه باید کوهستانی باشد. ولی باید بگویم این استان از آن دسته استان‌هایی است که در هر فصل ما را شگفت‌زده می‌کند و اصلاً یکی از دلایل جذابیت آن‌هم آب‌وهوای متفاوت آن است. با این حال به خاطر قرار گرفتن این استان در میان کوه‌ها و جنگل‌ها، آب‌وهوای ایلام آب‌وهوایی معتدل است و متوسط دمای آن‌هم که بین 13 تا 41 درجه سانتی‌گراد در سال است این موضوع را تائید می‌کند. طبق گزارش ایستگاه‌های مطالعاتی تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال در این استان و دی و بهمن سردترین ماه‌های سال هستند.

بهترین زمان سفر به ایلام

همان‌طور که در بخش قبل توضیح دادم این استان در اکثر روزهای سال آب و هوایی معتدل دارد. همچنین به خاطر موقعیت کوهستانی آن، همیشه احتمال این‌که در سفر به آن شگفت‌زده شوید و از هوای مطبوع لذت ببرید وجود دارد. با این حال اگر از گرمای زیاد بیزارید تیر و مرداد به این خطه نروید و اگر سرما اذیتتان می‌کند برای سفر به این منطقه در دی و بهمن، برنامه نچینید. با این توضیحات نتیجه می‌گیریم که بهترین زمان سفر به ایلام بهار، اوایل پاییز و اسفندماه است. در این بازه زمانی می‌توانید از آب‌وهوای دل‌نشین این خطه حسابی لذت را ببرید.

جاهای دیدنی ایلام

این منطقه از ایران پر از جاهای دیدنی است که نمی‌توان به همه آن‌ها در این مقاله اشاره کرد. در ادامه 5 تا از جاهای دیدنی ایلام را معرفی می‌کنم:

تنگه کافرین

بدون شک یکی از زیباترین جاهای دیدنی این منطقه، تنگه کافرین است. فاصله تنگه کافرین با ایلام حدود 80 کیلومتر است. پیشنهاد می‌کنم این مسافت نه‌چندان کوتاه شما را از تماشای این تنگه منصرف نکند و حتماً در سفر به ایلام از آن دیدن کنید. تنگه کافرین هم یک جاذبه طبیعی و هم یک جاذبه تاریخی است. طول تنگه کافرین حدود 2 کیلومتر است و خبر خوب این است که می‌توانید این مسیر زیبا را با قایق‌سواری طی کنید. تازه تنگه کافرین فقط یک جاذبه طبیعی نیست بلکه زیارتگاه جابر و برکه آب زمزم هم از جمله جاذبه‌های تاریخی این تنگه دیدنی هستند.

آدرس تنگه کافرین: ایلام، شهرستان بدره، جاده دره شهر- ایلام، تنگه کافرین

طاق شیرین و فرهاد

اگر به دنبال تماشای یک بنای تاریخی هستید که حال و هوایی عاشقانه دارد، پس در سفر به این خطه حتماً از طاق شیرین و فرهاد دیدن کنید. این طاق در شهرستان ایوان قرار دارد و با اینکه بنای چندان بزرگی نیست ولی دلیل شکل‌گیری آن به گفته مردم محلی، روایتی عاشقانه دارد. آن روایت هم این است که فرهاد این اسطوره افسانه‌ای معروف، طاق شیرین و فرهاد امروزی را برای استراحت معشوقش آن‌هم در نصف روز ساخته است.

آدرس طاق شیرین و فرهاد: ایلام، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک، طاق شیرین و فرهاد

شهر تاریخی ماداکتو

یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی این استان، شهر تاریخی ماداکتو است. این شهر تاریخی دومین پایتخت ایلامیان بود و متأسفانه بخش‌های زیادی از آن در زلزله ویران‌کننده سال 325 هجری شمسی از بین رفته است. با این حال همچنان بقایایی از برج‌های نگهبانی و … در این شهر تاریخی باقی مانده است که تماشای آن، هر بیننده‌ای را میخکوب می‌کند. شهر تاریخی ماداکتو در سال 1310 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

آدرس شهر تاریخی ماداکتو: ایلام، شهرستان دره شهر، شهر تاریخی ماداکتو

آبشار گچان

مگر می‌شود به عروس کوهستان، سفر کرد و سری به یک آبشار نزد؟ اگر دلتان می‌خواهد در سفر به این استان از یکی از آبشارهای آن دیدن کنید، پیشنهاد من آبشار گچان است. آبشار گچان با آن درختان بلوط و گردوی اطرافش دل عشاق طبیعت را حسابی به دست می‌آورد.

آدرس آبشار گچان: ایلام، 15 کیلومتری شمال شرق شهر ایلام، آبشار گچان

غار زینگان

سفر به ایلام فرصتی ناب برای طبیعت‌گردی و به‌خصوص غار نوردی است. یکی از جذاب‌ترین غارهایی که می‌توانید در سفر به این منطقه از آن دیدن کنید، غار زینگان است. این غار در 41 کیلومتری جنوب غربی ایلام و شهر مهران قرار دارد. طول غار زینگان حدود 1 کیلومتر است و در طول مسیر دهلیزها و قندیل‌ها شما را همراهی می‌کنند. تازه برای پیمایش تمام غار باید بخش‌هایی از آن را در آب طی کنید. آب‌وهوای غار زینگان و خنکی دل‌چسب آن باعث شده است که به این غار لقب غار بهشتی را بدهند.

آدرس غار زینگان: ایلام، 41 کیلومتری جنوب غربی ایلام، شهر مهران، 5 کیلومتری جنوب شرقی صالح‌آباد، غار زینگان

سوغات و صنایع‌دستی ایلام

ایلام از آن جاهایی است که بهتان قول می‌دهم دست‌خالی از آن به خانه بر نخواهید گشت. معروف‌ترین سوغات و صنایع‌دستی این استان شیرینی‌های خوشمزه آن است. این شیرینی‌ها به‌قدری دل‌چسب هستند که پیشنهاد می‌کنم در سفر قید رژیم را بزنید و با لذت تمام آن‌ها را نوش جان کنید. ترخینه، کله کنجی بژی برساق،، شله کینه و برنج عنبور بو از دیگر سوغاتی‌های خوراکی ایلام هستند.

اگر دلتان می‌خواهد به‌جز خوراکی یک یادگاری با ماندگاری بالاتر از این استان بیاورید پس سراغ گلیم‌های نقش برجسته ایلام بروید. گلیم‌هایی که نمونه‌اش را در کمتر جایی پیدا می‌کنید. حضور این گلیم‌ها در منزل یادآور سفر شما به یکی از زیباترین شهرهای ایران است. از دیگر صنایع‌دستی این خطه می‌توان به نمدمالی، جاجیم‌بافی، سفالگری، گیوه‌بافی و احرامی بافی اشاره کرد.

غذاهای محلی ایلام

ایلام شهر غذاهای خوشمزه و محلی خاص است که شاید مشابهش در شهرهای دیگر هم پیدا شود، ولی به خاطر ادویه‌ها و روش خاص پخت‌وپز اهالی این منطقه طعم و عطری متفاوت دارد. ترخینه، خورشت تره کوهی، حلوای بگل، آبگوشت بامیه، شله امیری و کوفته سیرابی از معروف‌ترین غذاهای محلی ایلام هستند. اگر دلتان خواست در سفر به این استان این غذاهای خوشمزه را نوش جان کنید، پس بخش بعد را حتماً بخوانید.

رستورانهای ایلام

اگر تا این بخش از مقاله قدم‌به‌قدم همراه من آمده باشید، پس متوجه شدید که ایلام شهری است که می‌توان در آن غذاها و خوراکی‌های خوشمزه و خاصی نوش جان کرد. برای صرف غذا در رستوران هم نگران نباشید چون در ادامه با 3 تا از رستوران‌های معروف شهر آشنا می‌شوید.

رستوران سنتی اعیان

یکی از معروف‌ترین رستوران‌های ایلام، رستوران سنتی اعیان است. در این رستوران می‌توانید انواع کباب‌ها و خورش‌ها را نوش جان کنید و اجازه ندهید ذره‌ای خستگی در وجودتان باقی بماند. رستوران سنتی اعیان در داخل شهر است و برای رسیدن به آن مسیر چندان سختی پیش روی شما نیست.

آدرس رستوران سنتی اعیان: ایلام، خیابان دانشجو، رستوران سنتی اعیان

رستوران تخت جمشید

خیلی از مسافران دوست دارند در سفر به یک شهر جدید، غذاهای محلی آنجا را امتحان کنند و روال عادی غذا خوردنشان را کنار بگذارند. اگر شما هم از این دسته افراد هستید و دلتان می‌خواهد غذاهایی که در بخش قبل به آن‌ها اشاره کردم را در یک رستوران نوش جان کنید، رستوران تخت جمشید انتخاب مناسبی است.

آدرس رستوران تخت جمشید: ایلام، بلوار آزادی، روبروی ساختمان علوم پزشکی، رستوران تخت جمشید

رستوران میلاد

یکی از قدیمی‌ترین رستوران‌های ایلام، رستوران میلاد است. این رستوران که احتمالاً افراد محلی هم آن را به شما پیشنهاد می‌کنند در خیابان ربابه کمالی ایلام قرار دارد. در منوی رستوران میلان انواع غذاهای سنتی ایرانی و محلی وجود دارد و شما می‌توانید هرکدام از این غذاها را که خواستید در محیطی مجلل نوش جان کنید.

آدرس رستوران میلاد: ایلام، خیابان ربابه کمالی، رستوران میلاد

برای آشنایی بیشتر با رستوران‌های این شهر، مقاله بهترین رستوران های ایلام را بخوانید.

مراکز خرید ایلام

به نظر من یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های سفر، خرید کردن است. خرید کردن و گشت‌وگذار در بازارهای محلی یا پاساژهای لوکس یک شهر هم به ما فرصت خرید سوغاتی و یادگاری می‌دهد، هم ما را با فرهنگ مردم شهر بیشتر آشنا می‌کند.

اگر دوست دارید در سفر به ایلام که استانی مرزی است سری به مراکز خرید این شهر بزنید، گزینه‌های مجتمع توریستی و تفریحی آفتاب، پاساژهای ملت، مرکزی، باغ اسلامی و بازار فردوسی از جمله بهترین انتخاب‌های شما هستند.

اقامت در ایلام

سفر و اقامت 2 کلمه‌ای هستند که همیشه همراه همدیگر می‌آیند. به‌محض این‌که به سفر فکر می‌کنیم، دغدغه اقامت هم در ذهنمان متولد می‌شود. خبر خوب این است که دیگر مثل سال‌های قدیم نیازی نیست به این دغدغه لحظه‌ای مجال بدهید، بلکه کافی است قبل از سفر وارد سایت اتاقک شوید، نام ایلام و بازه حدودی سفرتان را مشخص کنید تا فهرستی از اقامتگاه‌های مختلف این شهر برای شما نمایش داده شود.

با اجاره اقامتگاه های استان ایلام پیش از سفر، دیگر می‌توانید همه تمرکزتان را برای لذت بردن از سفر و بازدید از جاهای دیدنی، گشت‌وگذار در مراکز خرید یا شکم گردی و نوش جان کردن غذاهای محلی بگذارید.

راههای دسترسی به ایلام

برای سفر به این استان راه‌های زمینی مختلفی به‌جز مسیر ریلی پیش روی شماست. اگر می‌خواهید با خودروی شخصی به ایلام بروید بهترین مسیر از سمت تهران این است که راهی کرمانشاه شوید. از کرمانشاه هم 2 راه پیش روی شماست.

• راه اول این است که از کمربندی شرق ایلام و شهر حمیل وارد ایلام شوید. این مسیری است که اتوبوس‌ها هم از آن به ایلام می‌روند. با این‌که این راه کوتاه‌تر از سایر راه‌های دیگر است ولی پیچ‌وخم زیادی دارد.
• راه دوم دسترسی این است که بعدازاینکه به کرمانشاه رسیدید از مسیر اسلام‌آباد غرب وارد ایلام شوید. این مسیر قدیمی ایلام به کرمانشاه است و از مسیر قبلی هم خلوت‌تر است.

همچنین از سمت استان لرستان و شهرستان پل‌دختر یا استان خوزستان و شهرستان دهلران را هم می‌توانید به این استان دسترسی داشته باشید.

اگر هم می‌خواهید فاصله تهران تا ایلام را بدانید باید بگویم فاصله تهران تا ایلام حدود 670 کیلومتر است که طی کردن آن بین 8 تا 10 ساعت زمان می‌برد. برای دسترسی به این خطه گزینه سفر با اتوبوس هم پیش روی شماست. برای این کار کافی است بلیط اتوبوس‌های تهران ایلام را از پایانه‌های غرب یا جنوب تهیه کنید.

آخرین راه دسترسی به ایلام گزینه هوایی است که نسبت به 2 مسیر قبلی کوتاه‌تر و البته گران‌تر است. مدت‌زمان سفر هوایی از تهران به ایلام هم تقریباً 1 ساعت است.

نکاتی که در سفر به ایلام لازم است بدانید

• قبل از سفر اقامتگاه خود را رزرو کنید.
• اگر با خودروی شخصی می‌روید، از سلامت خودرو مطمئن شوید.
• دی و بهمن سردترین ماه‌های سال در این استان است، پس حتماً قبل از سفر از وضعیت آب‌وهوا و شرایط جوی جاده باخبر شوید.
• برای سفر هوایی زمانی را برای تأخیر پرواز در نظر بگیرید.
• از میزان بار مجاز در سفر هوایی باخبر شوید.
• بلیط اتوبوس یا هواپیما را چندین روز قبل از سفر تهیه کنید.
• داروهای ضروری و مدارک شناسایی را فراموش نکنید.
• سبک سفر کنید و وسایل زیاد و اضافی با خودتان نیاورید.
• مراقب محیط‌زیست و طبیعت بکر ایلام باشید.
• در سفر به هر استان و شهری به عقاید مردم محلی و شیوه زندگی آن‌ها احترام بگذارید.

سخن آخر

در این مقاله تصمیم گرفتیم به‌جای سفر به شهرهای تکراری، سری به غرب ایران بزنیم و از بهشت مهجور کشورمان یعنی ایلام دیدن کنیم. شهری که به عروس کوهستان و عروس زاگرس معروف است و در دلش طبیعتی بی‌نظیر دارد. تازه فهمیدیم این استان حواسش به عشاق تاریخ هم است و برای آن‌ها هم دیدنی‌های زیادی دارد. در سفرمان به این خطه بعدازاینکه از جاهای دیدنی این شهر مثل غار زینگان، طاق شیرین و فرهاد و … دیدن کردیم، گرسنه شدیم و دلمان خواست در یکی از رستوران‌های این شهر غذاهای محلی مثل آبگوشت بامیه یا خورشت تره کوهی را امتحان کنیم.

سؤالات متداول درباره ایلام