صنایع دستی و سوغات اصفهان ا محبوب ترین سوغات نصف جهان

اصفهان که یکی از مهم‌ترین شهرها در زمینه هنرهای اصیل است به‌عنوان مهد صنایع دستی ایران شناخته می‌شود. دست‌سازه‌های اصفهان در ایران و جهان شناخته شده‌اند و دوستداران زیادی دارند. با عبور از بازار‌های قدیمی محصولات هنرمندان با ذوق و سلیقه اصفهانی را می‌بینید که اصالت را با طرح و نقش تلفیق کرده‌اند. شهر اصفهان یکی از مقصدهای جذاب برای یک سفر به‌یادماندنی است. اگر دوست دارید به این شهر دل‌انگیز سفر کنید کافی است با اجاره سوئیت در اصفهان با قیمت مناسب از اتاقک محل اقامتی ارزان جهت مسافرت به صورت روزانه رزرو کنید و سفرتان را شروع کنید.

برای آشنایی بیشتر با اصفهان مقاله اصفهان کجاست؟ را مطالعه کنید.

خاتم‌ کاری سوغات اصفهان

خاتم‌کاری هنری ظریف و اصیل است که در استان اصفهان توسط استادان خاتم‌کاری روی چوب‌های مخصوص، عاج و استخوان فیل و مفتول‌های فلزی زده می‌شود. زمان دقیق پیدایش این هنر مشخص نیست اما در ایران از زمان سلجوقیان رواج پیدا کرده و در زمان صفویان به اوج خود رسیده است.

خاتم کاریِ درِ مدرسه سلطانی چهارباغِ اصفهان از زمان صفویان به جا مانده است و در بسیاری از بناهای تاریخی مانند منبر چوبی مسجد لنبان اصفهان و درهای تالار آینه کاخ گلستان تهران می‌توان این هنر ارزشمند را مشاهده کرد.

میناکاری آشناترین صنایع دستی اصفهان

یکی از ارزشمندترین صنایع دستی استان اصفهان ظرف‌های میناکاری شده است. میناکاری هنر نقاشی و طراحی روی ظروف مسی است که گاهی اوقات روی ظر‌ف‌هایی از جنس طلا و نقره هم انجام می‌شود. میناکاری در لغت به معنی آسمان آبی است و رنگ‌های به کار رفته در آن بیشتر آبی، سبز و کمی قرمز است.

جالب است بدانید که قدمت این هنر به پنج‌هزار سال پیش برمی‌گردد. در کاوش‌های باستان‌شناسان در شهر نهاوند یک جفت گوشواره طلا مربوط به سده هفتم یا هشتم پیش از میلاد  به دست آمده که روی آن میناکاری صورت گرفته است.

اجاره سوئیت اصفهان با بهترین قیمت

• ۵۰ هزار تومان تخفیف
• مخصوص کاربران بلاگ
• کد : OTGBLG50

همین الان رزرو کن!

مسگری

انسان بعد از کار با سنگ و گِل به ساختن ظرف‌هایی با مس روی آورد؛ مسگری یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران است که حدود پنج‌هزار سال قدمت دارد. اوج این هنر در ایران به دوران سلجوقیان برمی‌گردد.

گفته می‌شود چون مس در طبیعت بیشتر از باقی فلزها وجود دارد و به‌ دست آمدن آن راحت‌تر است پیشینیان به ساختن ظروف مسی روی آوردند.

در حال حاضر بسیاری از افراد از ظروف مسی برای طبخ غذا یا تزئین خانه‌های خود استفاده می‌کنند. بازار مسگرهای اصفهان یکی از بهترین مکان‌ها برای تهیه ظروف مسی کاربردی و تزئینی است.

قلم‌ زنی اصفهان

قلم‌زنی روی ظروف مسی، نقره‌ای و برنجی یکی از صنایع دستی قدیمی است که استفاده از آن هنوز در اصفهان، شیراز و تبریز رواج دارد. در قلم‌زنی به سبک اصفهانی با ضربه زدن روی قلم به‌وسیله چکش نقش و طرح مورد نظر را روی ظرف حک می‌کنند و اغلب طرح‌های این سبک برجسته و چند بعدی‌اند؛ مثل قلم زنی‌های ضریح‌ بزرگان شیعه که نقوش برجسته و سه‌بعدی دارند.

در آثار به جا مانده از آریایی‌ها آثار قلم‌زنی روی سکه‌هایشان دیده می‌شود و در برخی از اشیاء کشف شده از دوران مادها هم قلم زنی وجود دارد.

حکاکی روی فلزات در دوران هخامنشیان به اوج خود رسید اما در زمان حمله اسکندر به تخت جمشید بسیاری از این آثار ذوب و به سکه تبدیل شدند. دوباره در دوران ساسانیان این هنر رواج پیدا کرد و اکنون ظرف‌های بسیاری از آن دوران به جا مانده است که با استفاده از قلم‌زنی مراسم تاج‌گذاری و شکار پادشاهان ساسانی را روی آن‌ها نقاشی کرده‌اند.

قلمکار سازی

قلمکارسازی یا چیت‌سازی هنر نقاشی و چاپ روی پارچه است که از دوران مغول‌ها در اصفهان رواج داشته و برای تزیین بسیاری از لباس‌های مردانه و زنانه از آن استفاده می‌کردند. این هنر در دوران صفویه به اوج خود رسید و تا دوران قاجار از آن استفاده می‌کردند.

هم‌اکنون در استان اصفهان قلمکاری انجام می‌شود و یکی از معروف‌ترین صنایع دستی این استان است. قلمکاری بیشتر روی پارچه‌های ابریشم، کرباس، کتان، پنبه و چلوار انجام می‌شود و نقش‌های آن بیشتر شامل طرح‌های اسلیمی، داستان‌های حماسی، کتیبه‌های اشعار ایرانی، طبیعت و حیوانات است.

زرباف اصفهان

زرباف یکی از صنایع دستی استان اصفهان است که به‌ نام‌های زری‌باف و زربفت نیز شناخته می‌شود. در این هنر نوعی پارچه از ابریشم تولید می‌شود که در تار و پود آن رشته‌هایی از جنس نقره یا طلا وجود دارد. تولید پارچه‌های زرباف در دوران صفویه رونق زیادی داشت و با به‌ وجود آمدن پارچه‌های نخی کمتر شد.

فیروزه‌ کوبی اصفهان

فیروزه‌کوبی یکی از صنایع دستی است که از کشور روسیه به مشهد و سپس به اصفهان رسید. در این هنر قطعات فیروزه روی ظروف نقره‌‌ای، مسی و برنجی کوبیده می‌شود و بیشتر جنبه تزیینی دارد. فیروزه‌کوبی روی زیورآلات هم استفاده می‌شود.

منبت‌ کاری

منبت‌کاری اثری هنرمندانه و بسیار ظریف روی چوب است. ریشه این کلمه از نبات به معنی روییدن آمده و دلیل استفاده از آن برای این هنر حک کردن تصویر گل، بوته و پرندگان روی چوب است. قدیمی‌ترین اثر منبت‌کاری شده ایران یک لنگه در مسجد جامع عتیق شیراز است. چوب گردو، شمشاد و گلابی به دلیل استحکام و دوام مناسب برای منبت‌کاری مناسب‌اند.

تاریخ پیدایش این هنر در ایران به صورت دقیق مشخص نیست اما به گفته برخی از کارشناسان منبت‌کاری به قبل از دوران ساسانیان مربوط است.

معرق‌ کاری

موزاییک‌سازی نام دیگر معرق‌کاری است که از دوران ایلخانان تا کنون در ایران رواج دارد و یکی از معروف‌ترین صنایع دستی استان اصفهان است. معرق‌کاری انواع گوناگونی مانند معرق کاری روی چوب، کاشی، سرامیک، سنگ و معرق‌کاری ساده دارد، در معرق‌کاری روی چوب تصویری ظریف و هنرمندانه با تکه‌های چوب ساخته می‌شود.

از این هنر برای ساخت تابلو، ساعت، میز، بوفه و جعبه‌های تزیینی استفاده می‌شود.

نقره و ملیله‌ کاری

نقره و ملیله‌کاری یکی از صنایع دستی استان اصفهان است که از استان زنجان به این اصفهان رسیده است. استادکاران با مفتول‌های نقره‌ای و مسی، که به شکل ملیله‌اند، ظرف‌ها را تزیین می‌کنند. طرح‌های ملیله‌کاری تلفیقی از طرح‌های اسلیمی و سنتی است که با ظرافت و به‌صورت هنرمندانه کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و جلوه‌ای تماشایی به ظرف‌ها می‌بخشند.

نگارگری

نگارگری یکی از هنرها و صنایع دستی اصفهان است که در دوران گذشته از آن برای تصویرسازی کتاب‌ها استفاده می‌‌کردند. نگارگری ایرانی در سده‌های چهارم، هفتم، هشتم و یازدهم به اوج شکوفایی خود رسید.

بسیاری از دیوار‌نگاره‌ها و پرده‌نگاری‌ها که توسط استادان نگارگری نقاشی شده بودند در زمان حمله مغول‌ها به ایران از بین رفتند. نگارگری مکتب‌های گوناگونی دارد و مکتب اصفهان یکی از آن‌هاست.

مینیاتور

به نقاشی ظریف و هنرمندانه که در‌ آن تصویر‌های باستانی و عرفانی خلق می‌کنند مینیاتور یا خردنگاری گفته می‌شود. برخی از کارشناسان عقیده دارند که نقاشی مینیاتور از چین به ایران آمده است اما با زحمت و تلاش هنرمندان، سبک ایرانی این هنر در جهان جایگاه بالاتری نسبت به مینیاتور چینی دارد.

گیوه‌ بافی و گیوه‌ دوزی

گیوه نوعی پاپوش است که برای استفاده در آب‌و‌هوای معتدل مناسب است. گیوه‌بافی در شهرضای اصفهان رواج بیشتری نسبت به دیگر شهرهای این استان دارد. برای تهیه یک گیوه دو روز زمان لازم است و در حال حاضر هنرمندان تولید گیوه تلاش می‌کنند تا این صنایع دستی قدیمی به دست فراموشی سپرده نشود.

قلمدان‌ سازی

قلمدان‌سازی یکی از صنایع دستی قدیمی در تاریخ ایران است که در آن هنرمندان جعبه‌های زیبایی را برای نگهداری قلم خوشنویسی می‌سازند. محققان نتوانسته‌اند تاریخ دقیقی را برای پیدایش این هنر به‌ دست آورند اما بعد از ورود اسلام به ایران بسیاری از هنرمندان به ساخت قلمدان برای خوشنویسی و تحریر نوشته‌های مهم اقدام کردند.

در زمان صفویان به دلیل شکوفایی هنر خوشنویسی، قلمدان‌سازی هم رونق پیدا کرد و در حال حاضر قلمدان‌های بسیار نفیسی از آن دوران به‌ جا مانده است.

خوشنویسی

خوشنویسی از قرن پنجم هجری قمری تا کنون یکی از زیباترین هنرهای دستی بوده و همواره مورد توجه قرار گرفته است. نستعلیق یکی از ابتدایی‌ترین خط‌های تحریری ایران است که در قرن نهم به اوج کمال رسید. در دوران صفویان که اصفهان پایتخت ایران بود خط‌های ثلث، نسخ و نستعلیق به شکوفایی رسیدند و استادان خطاط برای این هنر تلاش‌های بسیاری کردند و کتاب‌های خطی زیادی را به رشته تحریر درآوردند.

صحافی در اصفهان

صحافی یکی از قدیمی‌ترین هنرها و صنایع دستی استان اصفهان است. در دوران صفویان هنرمندان با ظرافت جلد‌های منحصر‌به‌فردی را برای نسخه‌های خطی کتاب‌های ارزشمند ساختند. امروزه نیز کتاب‌های قدیمی به دلیل داشتن جلد‌های صحافی شده که اثر دست هنرمندان دوران صفویه است ارزش و اعتبار فراوانی دارند.

قالی بافی

اصفهان از زمان صفویه یکی از مراکز عمده قالی بافی در کشور بوده است. گرچه در زمان حمله افغان این صنعت صدمه دید، اما در زمان قاجاریه صنعت قالی بافی اصفهان مجددا احیا شد. از نکات مهمی که برای شناخت قالی اصفهان باید در نظر داشته باشید این است که تعداد رنگ های قالی های اصفهان محدود است و همچنین گره قالی های اصفهان فارسی است و جفتی آن نیز کم نیست.

در نظر داشته باشید که رنگ‌های طبیعی در قالی اصفهان بسیار کم مصرف می‌شود و در بیشتر قالی‌های خوب از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود. بیشتر قالی‌های ارزشمند قدیمی ایران که در موزه‌های لندن و پاریس و سایر نقاط اروپا و آمریکا به نمایش گذاشته شده است، قالی بافت اصفهان است.

هنر گچ بری

هنر گچ‌ بری یکی از هنرهای وابسته به معماری است، از دوران ساسانی و اشکانی از هنر گچ‌بری برای تزئین داخل و خارج ساختمان استفاده می شده است. یکی از ارزنده ترین نمونه های گچ بری را می توان در مسجد جامع اصفهان مشاهده کرد.

امروزه با توسعه صنعت ساختمان‌سازی و با توجه به نیاز روزافزون، گچ‌بری نیز به صورت صنعتی درآمده است و به صورت پیش ساخته در کارگاه‌ها تولید می‌شود. گچ‌بری هم به صورت سنتی و هم به صورت صنعتی در اصفهان به صورت حرفه‌ای انجام می‌شود.

سوزن دوزی

هنر سوزن دوزی یکی از زیر مجموعه های صنایع دستی و هنرهای ایرانی است. سوزن دوزی به وسیله نخ و سوزن روی پارچه های مختلف انجام می شود. سوزن دوزی بیشتر روی پارچه کتانی و گاهی اوقات روی پارچه ابریشمی انجام می شود. برای سوزن دوزی ابتدا الگو را روی پارچه کشیده و سپس گلدوزی می کنند.

کاشی سازی

یکی از هنرهای دستی اصفهان که از زمان‌های قدیم رواج داشته است، کاشی‌سازی است. قدیمی‌ترین کاشی‌های موجود در اصفهان، کاشی‌های فیروزه‌ای رنگی است که کتیبه‌های تاریخی مناره‌های دوران سلجوقی با آنها تزئین شده است.

همچینین علاوه بر کاشی‌های ساده ساختمانی، کاشی‌های نقش‌دار مخصوص نماهای خارجی انواع بنا و مساجد به صورت هفت رنگ و معرق نیز در اصفهان تولید می‌شوند. لازم به ذکر است که انواع ظروف کاشی، گلدان و اشیاء مختلف دیگر با نقوش مختلف نیز ساخته می‌شوند که بیشتر جنبه صادراتی دارند. در شهرهای مختلف استان اصفهان نیز کاشی‌سازی بسیار رواج دارد، شاید شنیده باشید که ظروف آبی با نقش سیاه قلم در شهرضا بسیار معروف است.

هنر مشبک

مشبک کاری یکی از شاخه‌های هنر منبت است. این هنر برای تزئین قاب‌ها و سایر وسایل تجملی به کار می‌رود و بیشتر بر روی چوب‌های گوناگون، عاج و استخوان انجام می‌شود. در مشبک‌ کاری از وسایلی همچون کاغذ، چسب چوب، مته، اره مویی،‌ کمانه مشبک، سمباده، چکش، گازانبر، چوب، آلومینیوم، ‌مس و چرم استفاده می‌شود.

مراحل انجام کار به این صورت است که ابتدا بایستی طرح یا خط موردنظر را بر روی تخته، فلز یا چرم که زمینه اصلی کار است، بچسبانید و پس از بررسی و علامت‌گذاری روی طرح نقاطی که می‌بایست بریده شود، مشخص کرده و سپس با مته سوراخ کنید. پس از آن با استفاده از اره مویی نقش‌های اضافی بریده می‌شود و طرح به صورت مشبک باقی می‌ماند، سپس با استفاده از سمباده طرح پرداخت و صیقل داده می‌شود.

گره چینی

گره چینی به مجموعه ای از شکل‌های هندسی گفته می‌شود که با نظم، ترتیب و پیچ و شکل‌های هماهنگ و قرینه در کنار هم چیده شده‌اند؛ در تعریفی دیگر گره چینی را یک ترکیب هماهنگ از شکل‌های هندسی به هم پیچیده، موزون و جذاب می‌دانند که با استفاده از خط‌های راست شکل گرفته‌اند.

سفالگری

سفالگری هنر یا صنعت ساخت ظروف و اشیا گلی پخته است. معمولا محصولات را اگر بدون لعاب باشند سفال و اگر لعابدار باشند بر حسب گل و لعابی که در آنها به کار رفته بدل چینی می‌نامند. هنر سفالگری در استان اصفهان قدمتی دیرینه دارد به طوری که استان اصفهان و تپه‌های سیلک از نخستین کانون‌های این صنعت بشری است که می‌توان بر اساس یافته‌های شش دوره تمدن سیلک سیر تکاملی این صنعت را دریافت.

عبا بافی

عبابافی یکی از صنایع دستی قدیمی است که در شهرهای مرکزی ایران رواج داشته. در استان اصفهان نیز شهر نائین در زمینه تولید عبا سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. پشم و کرک از مواد اولیه بافت عبا به شمار می‌روند و بیشتر عباها به رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای و سرخ‌اند.  زنان هنرمند اصفهانی بعد از چیده شدن کرک شتر آن را موکشی می‌کنند، در مرحله بعد پشم با دستگاه‌های برش حلاجی می‌کنند، به نخ‌ریسی می‌فرستند و در نهایت از نخ‌ِ تولید شده برای بافتن عبا استفاده می‌کنند. عبابافی یکی دیگر از صنایع دستی ارزشمند است که به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.

سوغات اصفهان

اصفهان علاوه بر صنایع دستی بسیار زیبا، سوغات خوراکی نیز دارد. خوراکی‌های اصفهان به اندازه صنایع دستی اصفهان مشهور هستند. برخی از این خوراکی‌ها و سوغاتی‌ها با نام اصفهان گره خورده و کمتر کسی بدون نام اصفهان از این خوارکی یاد می‌کند. در ادامه برخی از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوشمزه اصفهان را معرفی می‌کنیم.

 گز، محبوب‌ترین سوغات اصفهان

نام گز به اصفهان گره خورده است. کمتر کسی است که با شنیدن اسم گز به یاد اصفهان نیفتد. گز قدمتی در حدود ۴۵۰ سال دارد و گفته می‌شود این خوراکی خوشمزه در دوران حکومت صفوی نیز وجود داشته است. در آن دوران شاهان ایران این سوغات اصفهان را به پادشاهان دیگر کشورها می‌دادند. گز در حقیقت از گز انگبین درست می‌شود که در حقیقت ریشه گیاه درخت گز یا بته است. این درخت در منطقه خوانسار و در دامنه کوه‌های اطراف اصفهان رشد می‌کند.

پولکی اصفهان

یکی دیگر از سوغاتی های محبوب اصفهان، پولکی است. این سوغات اصفهان در میان مردم اصفهان نیز بسیار محبوب است و در اغلب قهوه‌خانه‌ها و کافه‌ها در کنار نوشیدنی سرو می‌شود. پولکی شبیه به پولک ماهی، نازک و درخشان است و به همین دلیل به پولکی مشهور است. پولکی‌های اصفهان در طعم‌های مختلف مانند نعنایی، نارگیلی، عسلی،‌ زنجبیلی، لیموعمانی، پسته‌ای و کاکائویی تهیه می‌شود.

نبات اصفهان

مردم اصفهان اغلب چای و نوشیدنی خود را با نبات سرو می‌کنند. نبات اصفهان یکی دیگر از سوغات محبوب اصفهان به حساب می‌آید که در طعم‌ها و شکل‌های مختلف تولید و عرضه می‌شود.

برشتوک

برشتوک یکی از شیرینی‌های سنتی ایران و اصفهان است. این شیرینی براساس نوع آرد مصرفی به نام برشتوک گندم و برشتوک نخودچی مشهور است. در زمان سفر به اصفهان چشیدن این شیرینی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام دهید. برشتوک از جمله سوغات سنتی و خاص اصفهان است. این شیرینی در میان مردم اصفهان نیز بسیار محبوب است و در اغلب مهمانی‌ها و جشن‌های اصفهان، دیده می‌شود.

عسل اصفهان

یکی دیگر از خوراکی‌ها و سوغات‌های محبوب اصفهان، عسل اصفهان است. مرغوب‌ترین عسل اصفهان در فریدونشهر تولید می‌شود. تنوع گونه‌های گیاهی و داروهای گیاهی در فریدونشهر اصفهان باعث شده تا عسل این شهر جزو مرغوب‌ترین عسل‌های ایران به حساب بیاید. عسل اصفهان انواع مختلف دارد از جمله عسل زول،‌ عسل قنقال و عسل گون زرد.

شیرینی کرکی

یکی دیگر از شیرینی‌های سنتی اصفهان، شیرینی کرکی است. این شیرینی خوشمزه جزو محبوب‌ترین سوغات اصفهان است که طعم آن به یادماندنی است.

سوهان عسلی

احتمالا در بازارهای صنایع دستی و سوغاتی اصفهان، سوهان عسلی را دیده‌اید. این سوهان به صورت ورقه‌ای برش‌خورده و با گلاب، خلال‌بادام، پسته، زعفران، شکر و کره تهیه می‌شود. سوهان عسلی از جمله ارزان‌ترین سوغات اصفهان به حساب می‌‌آید که در کنار پولکی و گز می‌توان با چای یا دیگر نوشیدنی‌ها آن را سرو کرد.

جوز قندی

یکی از گران‌ترین سوغات اصفهان، جوز قندی است. این سوغاتی از نوعی میوه محلی به نام الگ تهیه می‌شود. بعد از اینکه پوست میوه کنده می‌شود، میوه خشک می‌شود. داخل میوه از مخلوط پودر قند، هل، شکر و بادام استفاده می‌شود و همین امر باعث گران شدن این سوغاتی می‌شود.

سخن آخر

اصفهان به لحاظ جاذبه‌های تاریخی و گردشگری در میان شهرهای ایران، زبان‌زد است. علاوه بر جاذبه‌‌های گردشگری این استان، سوغات و صنایع دستی اصفهان نیز بسیار محبوب و مشهور هستند. برخی از سوغات اصفهان، نامشان با نام اصفهان گره خورده و کمتر کسی بدون نام اصفهان از آن‌ها یاد می‌کند، مانند گز یا پولکی. به جز موارد گفته شده، چه سوغات دیگر در اصفهان محبوب است که در این مطلب به آن اشاره نشده است؟

اجاره ویلا و اجاره سوئیت از اتاقک