یکی از لذت‌های زندگی برای من قدم زدن در کوچه‌پس‌کوچه‌ها و نگاه کردن به ساختمان‌ها، شکل پنجره‌ها، برگ‌های درخت مویی که یواشکی از دیوارها سرک می‌کشند، گربه‌هایی که روی ماشین‌ها لم داده‌اند و چیزهایی از این قبیل است.
بارها پیش آمده است که لابه‌لای همین قدم زدن‌ها خانه‌ای قدیمی، یک کوچه قشنگ، یک موزه مهجور و حتی کافه‌ای خوب کشف کرده‌ام. خیلی از جاهای قشنگی که در زندگی‌ام پیدا کردم و به تجربه خوب من تبدیل شدند، بدون برنامه سر راهم قرار گرفتند.
در این مقاله می‌خواهم دست شما را بگیرم و باهم برویم به تهران قدیم، در محله‌های مختلف شهر قدم بزنیم و به ملاقات خانه های تاریخی و دیدنی در تهران برویم. خانه‌هایی که اگر دیوارهایشان می‌توانستند با ما صحبت کنند، چه خاطراتی داشتند که برایمان بگویند.
خانه مینایی، تنها موزه شهری و روایت محور تهران
اولین دلیلی که من را در یک ظهر گرم اردیبهشت به خانه مینایی کشاند، تشابه اسمش با نام خودم بود. به‌جز این وقتی فهمیدم این خانه در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران یعنی حوالی میدان منیریه است، دیگر نتوانستم لحظه‌ای صبر کنم و به ملاقاتش رفتم.
خانه مینایی در انتهای کوچه‌ای بن‌بست و سنگ‌فرش شده در خیابان ولیعصر بالاتر از میدان منیریه جا خوش کرده است. خانه‌ای که توانسته است بین آن‌همه ساختمان بلند ترسناک دور و برش و لباس‌های ورزشی میدان منیریه، کنج آرام خودش را حفظ کند. وقتی وارد خانه مینایی می‌شوید ناگهان احساس می‌کنید در تاریخ غرق شده‌اید. خانه چندان بزرگ نیست ولی معماری باشکوهی دارد و نشانه‌های معماری دوران قاجار مثل شکل پنجره‌ها، ستون‌ها، حوض وسط خانه و … به‌وضوح در آن دیده می‌شود.
بخش جذاب بازدید از خانه مینایی زمانی است که وارد خانه می‌شوید. این خانه در حال حاضر تنها موزه شهری و روایت محور تهران است. حالا یعنی چه؟ یعنی اینکه در هر بازه زمانی از سال این موزه راوی یک بخش از خاطرات تهران است. زمانی که من به خانه مینایی رفتم یعنی اواسط اردیبهشت، محتوای این موزه درباره سقاخانه‌ای معروف در تهران بود. حالا برایتان نگویم که چقدر قشنگ و با بهره‌گیری از تکنولوژی روایت سقاخانه‌ها در ایران و تهران را توضیح می‌دادند؛ اما دلبری‌های خانه مینایی همین‌جا تمام نمی‌شود. کافی است از پله‌ها بالا بروید و به طبقه دوم برسید. سالن اصلی طبقه دوم با چیدمان مبل‌های قدیمی، تابلوها، شومینه و پنجره بزرگی که دارد، ذهن شما را به داستان‌سرایی و تصور شکل قدیمی زندگی در این خانه دعوت می‌کند. حتی در این سالن بزرگ یک اسپیکر وجود دارد که قصه خرید این خانه توسط آقای فرهاد مینایی در سال 1345 از تقی رضا، قصاب شناخته‌شده تهران را روایت می‌کند.
خانه مینایی در ابتدا متعلق به یکی از همسران ناصرالدین‌شاه یعنی منیر السلطنه بوده است. بعد از فوت پسر او یعنی کامران میرزا، زمین‌های این منطقه به یکی از شاهزاده‌های قاجاری فروخته می‌شود. خانه مینایی صاحبان مختلفی داشته است ولی آخرین صاحب او آقای فرهاد مینایی بود که این خانه را همان‌طور که گفتم در سال 1345 با قیمت 140 هزار تومان خرید و خوشبختانه هنوز پابرجاست و ما می‌توانیم به ملاقاتش برویم.
آدرس خانه مینایی: خیابان ولیعصر، بالاتر از میدان منیریه، کوچه مسلم کریمی طینت، پلاک 5، خانه مینایی
ساعت کاری: هر روز هفته به‌جز شنبه‌ها از ساعت 10 صبح تا 17:55 عصر
خانه مؤتمن الاطبا، یکی از لوکیشن‌های سریال شهرزاد
خانه مؤتمن الاطبا پرچم‌دار لقب اولین خانه سه طبقه در ایران است. یکی از جذابیت‌های این خانه تاریخی که در حوالی میدان بهارستان قرار دارد، استفاده زیبا و بی‌نظیر از طیف رنگ آبی و سبز در طراحی عمارت است. وقتی وارد این خانه می‌شوید امکان ندارد که رنگ آبی پنجره‌ها، رنگ سبز آبی دیوار اتاق‌ها، حوض فیروزه‌ای در کنار رنگ سفید و درهای چوبی بنا دل شما را نبرد. این خانه آدم را یاد خانه‌های شمالی می‌اندازد. قدمت خانه مؤتمن الاطبا به دوران قاجار می‌رسد و متعلق به شخصی با همین نام بوده است. مؤتمن الاطبا پزشک مخصوص ناصرالدین‌شاه بوده است و از بزرگ‌ترین جراحان زمانش شناخته می‌شود.
آدرس خانه مؤتمن الاطبا: میدان بهارستان، خیابان پامنار، بن‌بست مؤتمن الاطبا، پلاک 13، خانه مؤتمن الاطبا
ساعت کاری: همه‌روزه از ساعت 10 صبح تا 6 بعدازظهر
شماره تماس: 09030788264
خانه سیمین و جلال، لذت معاشرتی فرضی با زوجی عاشق
اکثر ما از همان دوران نوجوانی با داستان‌های جلال آل احمد و سیمین دانشور در کتاب‌های درسی‌مان آشنا شده بودیم. به همین خاطر حتی اگر در کتاب‌فروشی‌ها دنبال کتاب‌های دیگرشان نرفته باشیم بازهم اسم این دو عزیز و داستان عاشقانه آن‌ها برایمان غریبه نیست. خوشبختانه در حال حاضر خانه سیمین دانشور و جلال آل احمد به موزه تبدیل شده است. موزه‌ای که بخش‌های مختلف آن با چیدمانی که خودشان برای خانه در نظر گرفته بودند و هنوز بخش‌هایی از آن پابرجاست، به ما این فرصت را می‌دهد تا شکل زندگی آن‌ها را تصور کنیم. خانه‌ای که جلال آل احمد وقتی سیمین دانشور برای تحصیل خارج از ایران بود، خودش آن را مرتب کرده است، ظروف گل سرخ را شسته و حیاط را آب‌وجارو کرده است. این‌ها را من نمی‌گویم بلکه در نامه‌ای که جلال به سیمین نوشته بود و در کنار دل‌تنگی‌اش برای دیدار او کمی درباره این خانه صحبت کرده است، این اطلاعات وجود دارد.
خانه سیمین و جلال یکی از محبوب‌ترین خانه‌های تاریخی ایران است که از سال 1397 به موزه تبدیل شد. پیشنهاد می‌کنم حتماً در اولین فرصت سری به این خانه که در محله تجریش قرار دارد بزنید. مطمئنم بعد از بازدید از خانه سیمین و جلال حال و هوای عاشقی تمام وجودتان را در برمی‌گیرد. فقط حواستان باشد برای بازدید از خانه سیمین و جلال باید قبل از مراجعه تماس بگیرید و هماهنگ کنید.
آدرس خانه سیمین و جلال: محله تجریش، دزاشیب، کوچه پسندیده، بن‌بست ارض، خانه سیمین و جلال
ساعت کاری: یک‌شنبه تا پنجشنبه از ساعت 9 صبح تا 4 بعدازظهر
شماره تماس: 22705969-021
خانه کاظمی، عمارتی که در محله چاله‌میدان می‌درخشد
بیشتر خانه‌های تاریخی و قدیمی در تهران یا در مرکز و جنوب شهر قرار دارند یا در شمال شهر، آن دسته که در شمال شهر هستند بیشتر حکم خانه‌های ییلاقی را داشته‌اند که صاحبان آن‌ها در فصل گرم سال در آن‌ها سکونت می‌کردند. در مقابل خانه‌هایی که در مرکز و جنوب شهر بودند مثل خانه کاظمی در محله چاله‌میدان غالباً محل سکونت دائمی صاحبانشان بودند.
خانه کاظمی از اواخر دوران قاجار به‌جا مانده است و متعلق به شخصی با نام میرزا سید کاظم تفرشی بود. ساخت این خانه در اواخر دوره قاجار شروع شد و در دوران پهلوی اول به اتمام رسید. معماری این خانه مثل دیگر خانه‌های دوران قاجار شامل بخش‌های مختلفی مثل اندرونی، بیرونی، مطبخ، آب‌انبار، شاه‌نشین و … می‌شد که در حال حاضر فقط قسمت شاه‌نشین و حیاط آن باقی مانده است. خانه کاظمی در حال حاضر به موزه مردم‌شناسی تهران قدیم تبدیل شده است و بازدید از آن شما را با شکل زندگی مردم در آن دوران آشنا می‌کند.
آدرس خانه کاظمی: خیابان 15 خرداد، کوچه ابوالقاسم شیرازی، کوچه امامزاده یحیی، خانه کاظمی
ساعت کاری: همه‌روزه به‌جز جمعه‌ها از ساعت 9 صبح تا 5 بعدازظهر
- 50 هزار تومان تخفیف
- مخصوص کاربران بلاگ
- کد : OTGBLG50
همین الان رزرو کن!
خانه موزه مقدم، خانه‌ای که تاروپود آن با عشق درآمیخته
من عاشق خانه‌های تاریخی هستم. خانه‌هایی که صاحبان آن‌ها لزوماً اشخاص مهم مملکتی، نخست وزیران و … نبوده‌اند، یا اگر هم بوده‌اند نوادگان آن‌ها با شکل زندگی خاصشان هویتی تازه به خانه داده‌اند. یکی از همین خانه‌ها که میراث دارش هویتی تازه به آن بخشیده، خانه موزه مقدم است.
یادم می‌آید وقتی به خانه موزه مقدم رفتم، دلیل اصلی‌ام این بود که باید در فهرستی که برای خودم درست کرده بودم از این خانه هم دیدن میکردم. ولی راستش را بگویم به‌محض اینکه وارد خانه شدم، انگار مسخ شده باشم و خود آقای مقدم و همسر بلغارستانی‌اش سلما به استقبال من آمده‌اند. داستان این خانه از آن داستان‌هایی است که آدم فکر می‌کند واقعیت ندارد. ولی بگذارید قبل از اینکه برویم سراغ روایت این خانه بهتان بگویم که داستان خانه موزه مقدم بر اساس واقعیت است!
قدمت خانه موزه مقدم به اواخر دوران قاجار برمی‌گردد و از محمدتقی خان احتساب الملک به فرزندش محسن مقدم می‌رسد. آقای مقدم استاد باستان‌شناسی در دانشگاه تهران بود و با همسرش سلما در این خانه زندگی می‌کردند. آقای مقدم علاقه وافری به جمع‌آوری اشیای قدیمی مثل کاشی‌ها، قطعات سنگی ارزشمند، انواع پارچه‌های قدیمی از شهرهای مختلف ایران، چپق، وافور، سفالینه و … داشت. او با وسواس و دقت نظر خاصی از این وسایل به‌خوبی نگهداری می‌کرد و حالا این اشیای ارزشمند در خانه موزه مقدم نگهداری می‌شوند. همسر آقای مقدم عاشق ایران و فرهنگ ایرانی بود، ولی مثل هر انسان دیگری دل‌تنگ زادگاهش می‌شد. به همین خاطر آقای مقدم در بخشی از حیاط خانه عمارتی به سبک اروپایی برای همسر عزیزش ساخت. تقابل عمارتی با سبک اروپایی و عمارتی با معماری قاجاری در این خانه موزه، یکی از زیباترین نشانه‌های عشق این دو نفر به هم است. در آخر باید بگویم آقای مقدم و همسرشان تصمیم گرفتند فرزند نداشته باشند و خانه‌شان را با تمام اشیای ارزشمندش به دانشگاه تهران اهدا کردند.
آدرس خانه موزه مقدم: ضلع شمالی خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، خانه موزه مقدم
ساعت کاری: هر روز هفته به‌جز دوشنبه از ساعت 9 صبح تا 5 بعدازظهر
شماره تماس: 66463144-021
برای اینکه بتوانید با خیال راحت از خانه های تاریخی تهران دیدن کنید، می‌توانید با مراجعه به سایت اتاقک و اجاره روزانه خانه در تهران، اقامتگاه دلخواهتان را رزرو کنید.
خانه فاموری، پناهگاهی آرامش‌بخش در میان آشوب موبایل فروش‌ها
خیلی از ما بارها گذرمان به پاساژ علاءالدین یا پاساژ چهارسو خورده است و هدفمان هم چیزی جز رصد کردن قیمت‌های نجومی جدیدترین ابزارهای تکنولوژی یا خرید آن‌ها نبوده است؛ اما این بار از شما یک خواهشی دارم. اگر به حوالی خیابان جمهوری و پل حافظ می‌روید، طوری برنامه‌ریزی کنید که از خانه فاموری هم دیدن کنید. خانه فاموری در انتهای بن‌بستی کوچک در نزدیکی پل حافظ قرار دارد و مثل طفل کوچکی است که از همهمه موبایل فروشان به آغوش مادرش پناه برده است. خانه فاموری که امروزه به کافه تبدیل شده است، جان می‌دهد برای اینکه در حیاط باصفای آن بنشینید و درحالی‌که یک غذای سنتی یا یک فنجان قهوه میل می‌کنید، بدون توجه به هرج‌ومرج بیرون در تاریخ سفر کنید. خانه فاموری یکی دیگر از خانه‌های بازمانده از دوران قاجار است و پیشنهاد می‌کنم حتماً از آن دیدن کنید.
آدرس خانه فاموری: خیابان جمهوری، قبل از پل حافظ، کوچه گشتاسب
ساعت کاری: همه‌روزه به‌جز شنبه از ساعت 9 صبح تا 11 شب
شماره تماس: 66701428-021
خانه حسین خداداد، تماشاگه زمان و اولین موزه ساعت در ایران
نوبتی هم باشد نوبت معرفی خانه‌ای بزرگ‌تر در دل یک باغ زیبا رسیده است. این خانه جایی نیست جز خانه حسین خداداد که این روزها به موزه ساعت تبدیل شده است. تماشای این خانه آبی با آن نمای سنگ و محوطه سرسبز اطرافش به یکی از تجربه‌های خاص شما در گشت‌وگذار تاریخی در تهران تبدیل می‌شود. در این خانه می‌توانید انواع ساعت‌های مختلف را ببینید و از تماشای معماری داخلی، گچ‌بری‌های سقف و … لذت ببرید. همین موقع است که احساس می‌کنید یک ساعت جادویی مثل ساعت برنارد دارید. با این تفاوت که به‌جای متوقف کردن زمان، شما را به سفر در تاریخ دعوت می‌کند و می‌توانید حال و هوای خانه قبل از تبدیل‌شدنش به موزه را ببینید. قدمت خانه حسین خداداد به دوران پهلوی دوم می‌رسد که کار ساخت آن در سال 1356 تمام شد؛ اما باید بگویم آقای خداداد فقط یک سال در این خانه سکونت داشت و از ایران مهاجرت کرد.
آدرس موزه ساعت: خیابان ولیعصر، اول خیابان فلاحی (فرشته)، نبش تقاطع پرزین، موزه ساعت
ساعت کاری: همه‌روزه به‌جز شنبه‌ها از ساعت 9 صبح تا 17:30 عصر
شماره تماس: 22417336-021
خانه سلطان بیگم، خانه‌ای که باید قبل از مرگ از آن دیدن کرد!
بیشتر ما یک فهرست از جاهای دیدنی برای خودمان درست کردیم و به خودمان قول دادیم که حتماً قبل از زبانم لال مرگ از آن‌ها دیدن کنیم. باید بگویم که فقط ما این کار را نمی‌کنیم و موسسه بین‌المللی IFLA فهرستی طولانی از خانه‌ها و کتابخانه‌هایی درست کرده است که باید حتماً در طول زندگی از آن‌ها دیدن کرد و خانه سلطان بیگم هم در این فهرست به چشم می‌خورد. این عمارت قدیمی که از عمر آن 150 تا 200 سال می‌گذرد، متعلق به سلطان بیگم یکی از نزدیکان ناصرالدین‌شاه بوده است. خانه سلطان بیگم در حال حاضر به موزه بازار تهران تبدیل شده است و همین موضوع بازدید از آن را خاص کرده است.
آدرس خانه سلطان بیگم: میدان امام خمینی، ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم‌الاطبا، کوچه دشتی، کوچه کمالی
ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 صبح تا 5 بعدازظهر، پنج‌شنبه‌ها از ساعت 9 صبح تا 1 ظهر. جمعه‌ها تعطیل است.
شماره تماس: 33910444
سخن آخر
در این مقاله کوله کوچکی بستیم و به دل خیابان‌های قدیمی تهران و کوچه‌پس‌کوچه‌های آن زدیم. دلمان می‌خواست به خانه‌های قدیمی برویم و کمی ملال و خستگی زندگی در عصر تکنولوژی را فراموش کنیم. گوشه گوشه این خانه‌ها و قسمت‌هایی که از ویرانی نجات پیدا کردند، قدرت زیادی داشتند و توانستد حال ما را حسابی خوش کنند. اگر تابه‌حال فرصت نکردید از این خانه‌ها دیدن کنید، پیشنهاد می‌کنم برنامه بازدید از آن‌ها را تا قبل از اینکه نابود شوند بچینید. آخرین نکته اینکه لطفاً حواستان به حفاظت از این بناهای ارزشمند باشد و با توجه به تغییر ساعت بازدید خانه موزه‌ها در فصل‌های مختلف سال، حتماً قبل از بازدید از ساعت کاری آن‌ها مطمئن شوید. اگر هم به تهران آمده‌اید و مهمان پایتخت هستید، برای اقامتگاه نگرانی نداشته باشید. چراکه می‌توانید روی کمک ما در اتاقک حساب کنید و با توجه به برنامه سفر و بودجه‌تان هر اقامتگاهی را که دوست داشتید رزرو کنید.
سوالات متداول
معروف ترین خانه های تاریخی و قدیمی تهران کدامند؟
خانه موزه مقدم، خانه سیمین و جلال، خانه مؤتمن الاطبا، خانه حسین خداداد (موزه ساعت)، خانه مینایی، خانه فاموری، خانه سلطان بیگم از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی و قدیمی تهران هستند.
خانه های قدیمی تهران که کافه شده اند کدامند؟
چندین خانه قدیمی تهران به کافه تبدیل شدهاند که خانه فاموری یکی از آنهاست.
یعنی آقای حسین خداداد چرا از ایران مهاجرت کرده؟!