آشنایی با موزه عبرت | مکانی مخوف در پایتخت

موزه عبرت یکی از مخوف‌ترین دیدنی‌های ایران است. در این‌جا وقایع تاریک و سیاه تاریخ مربوط به دوران قبل از انقلاب ‌نمایش داده می‌شود و در اصل، پنجره‌ای است به سوی بی‌انصافی‌ها، بی‌عدالتی‌ها و مردانی انسان‌نما که از هر فرصتی برای آزار و شکنجه هم‌نوعشان استفاده می‌کردند. رفتن به این موزه، نوعی گشت‌وگذار سیاه نامیده می‌شود و جایی است برای عبرت گرفتن و آگاهی افراد، نسبت به وقایع گذشته!

بنابراین بهتر است قبل از رفتن به موزه عبرت اندکی در خصوص آن تحقیق کنید و هنگام خواندن این مقاله هم توصیه می‌کنم، یک لیوان آب قند کنار دستتان بگذارید. اگر ناراحتی قلبی دارید یا تحمل خواندن و دیدن صحنه‌های دلخراش را ندارید، بهتر است از خیر خواندن این مقاله بگذرید. در این مقاله از مجله گردشگری اتاقک می‌خواهیم سری به موزه عبرت تهران بزنیم و با هم لحظاتی متفاوت را تجربه کنیم. اگر فردی دل‌وجرات‌دار هستید، با ما همراه باشید.

تاریخچه پیدایش موزه عبرت

در زمان رضا شاه از این ساختمان برای موارد مختلفی چون توقیفگاه، زندان موقت شهربانی و زندان اختصاصی زنان استفاده می‌شد. اما اصل ماجرا زمان پهلوی دوم رخ داد. زمانی‌که این بنا، شکنجه‌گاهی شد برای خرابکاران سیاسی! در زمان پهلوی دوم، شورش‌ها و نارضایتی‌های مردم از حکومت کم‌کم شروع شد. با اوج گرفتن این نارضایتی‌ها، حکومت سرکوبی مردم را به گروهی معروف به ساواک سپرد. این گروه از سال 1350، فعالیت خود را در ساختمان موزه عبرت شروع کردند و محلی شد برای زندانی کردن خلافکاران سیاسی و شکنجه کردن آن‌ها!

البته بعد از انقلاب، این بنا به بازداشتگاه توحید تغییر نام یافت و چندین سال بعد مسئولان به فکر تبدیل کاربری این بنا به موزه افتادند. برهمین اساس، کارشناسان شروع به جمع آوری مدارک کردند تا وقایع آن دوران را به تصویر بکشند و نسل جوان را با فداکاری‌های انقلابیون و ظلم‌وستم حکومتیان آشنا کنند. سرانجام موزه عبرت، در تاریخ 8 بهمن 1382 به عنوان مخوف‌ترین موزه ایران فعالیت خود را آغاز کرد. مجسمه‌های موجود در این موزه، هنرمندانه و باجزئیات فراوان ساخته شده‌اند و حتی برخی مجسمه‌ها به زندانیان‌ آن دوران شباهت زیادی دارند و شکنجه‌ها و وضعیت زندانیان آن دوران را به تصویر می‌کشند.

آدرس موزه عبرت: تهران، میدان امام‌‌خمینی، ابتدای خیابان فردوسی جنوبی، خیابان کوشک مصری، خیابان شهید یارجانی، پلاک ۱۱

برای اجاره روزانه خانه در تهران می‌توانید از سایت اتاقک کمک بگیرید.

اجاره روزانه خانه تهران با قیمت مناسب

• 50 هزار تومان تخفیف
• مخصوص کاربران بلاگ
• کد : OTGBLG50

همین الان رزرو کن!

نگاهی به ساختار بنای موزه

ساختمان این موزه به دستور رضا شاه و توسط مهندسین آلمانی، به‌عنوان مدرن‌ترین زندان ایران در سال 1316 ساخته شد. جالب است بدانید، از این ساختمان چهار طبقه مدور و ضد زلزله هیچ راه فراری به بیرون وجود ندارد. در ساخت این بنا از اصول قرینه‌سازی استفاده شده است. راهروهای پیچ در پیچ و اتاق‌های متعدد آن به گونه‌ای است که هر مراجعه کننده‌ای را سردرگم می‌کند و شاید ساعت‌ها نتوانید راه خروج را پیدا کنید. گویا مهندسانی که در ساخت این بنا نقش داشته‌اند، حسابی بر روی آزار زندانیان تمرکز کرده‌اند.

در این‌جا با زمستان‌هایی بسیار سرد و تابستان‌هایی بسیار گرم مواجهید و همین امر زندگی را برای زندانیان سیاسی، دشوارتر می‌کرد. لایه‌های محافظتی موجود در دیوارهای این بنا باعث می‌شوند تا صدایی از داخل به بیرون نفوذ نکند. در حالی‌که صداهای داخل در همه جای ساختمان می پیچد. در چنین شرایطی، زندانیان با شنیدن صدای شکنجه هم‌بندیانشان از لحاظ روحی آزار می‌دیدند و به دلیل عدم نفوذ صدا به بیرون، مردم سال‌ها از حضور چنین زندانی آن هم در دل تهران بی‌اطلاع بودند و جنایتکاران می‌توانستند به شکنجه‌های خونین و وحشتناک خود ادامه دهند.

آشنایی با بخش‌های مختلف موزه

قبل از آشنایی با بخش‌های مختلف موزه به این نکته توجه داشته باشید، این بنا پله‌های زیادی دارد. پس اگر نای بالا رفتن از پله‌ها را ندارید و یا معلولیت جسمانی دارید، توصیه می‌کنم برای آشنایی با موزه عبرت به خواندن همین مقاله بسنده کنید. از همراه بردن بچه‌ها به این موزه خودداری کنید، چرا که صحنه‌های هولناک و دور از انسانیت، می‌تواند روح و روان آن‌ها را آزرده کند. جالب این‌جاست راهنمایان موزه، روزگاری در این‌جا زندانی بوده‌اند و تمام وقایع را با گوشت وپوستشان لمس کرده‌اند.

ورودی

در ابتدای ورودی، جمله بامفهومی می‌بینید که نوشته است، این‌جا دیوارها هم سخن می‌گویند! همین جمله کافی است که پی به عمق ماجرا ببرید. وقتی وارد درب ورودی موزه می‌شوید، خودروهایی را مشاهده می‌کنید که ساواک برای دستگیری افراد از آن استفاده می‌کردند. این خودروها، شامل خودروهای پژو برای دستگیری افراد عادی و بنزهای ضد گلوله برای دستگیری افرادی که در فعالیت‌های مسلحانه و چریکی شرکت داشته‌اند، بود. لیموزین‌های ارتشبد حسین فردوست، رییس دفتر ویژه اطلاعات و تیمسار نعمت الله نصیری، سومین رییس ساواک نیز در این محل نگهداری می‌شوند.

بر روی دیوارهای راهروی ورودی موزه هم، پلاک‌هایی با مضمون اسم، تاریخ دستگیری و شغل زندانیان مبارز از ابتدای تشکیل شکنجه‌گاه نصب شده است. طبق آمار به دست آمده، شمار زندانیان در این‌جا به 4004 نفر رسیده است. در بین این پلاک‌ها نام انقلابیون معروفی چون سید علی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، عطاءالله اشرفی اصفهانی، علی شریعتی، محمدعلی رجایی، محمدجواد باهنر، سید محمد بهشتی، محمدرضا مهدوی کنی، علی شریعتمداری، سید محمود طالقانی و … دیده می‌شود.

اتاق افسرنگهبان

زندانیان در این اتاق با چشمانی بسته خود را معرفی می‌کردند و پس از بازرسی بدنی، گرفتن وسایل زندانیان و دادن لباس زندان به آن‌ها برای ورود به زندان آماده می‌شدند.

محل نگهداری لباس زندانیان

بخشی از زندان مخصوص نگهداری وسایل مربوط به زندانیان بود. در این مکان کمدهایی فلزی همراه با شماره وجود دارد. لباس زندانیان و وسایل شخصی آن‌ها را در این کمدها بر اساس شماره زندانی نگهداری می‌کردند.

عکاس‌خانه

در عکاس‌خانه شماره زندانی بر گردنش قرار داده می‌شد و برای تکمیل پرونده از او عکس می‌گرفتند.

سلول‌های عمومی و انفرادی

این مخفیگاه مخوف از 4 بند با 86 سلول انفرادی و دو بند عمومی با ۱۸ سلول ۳۰ متری تشکیل شده است. سلول‌های عمومی و انفرادی از طریق یک سری هشتی‌ به هم متصل می‌شوند. در ورودی سلول‌ها، لبه‌ها و قرنیزهای بلندی وجود دارند و باعث می‌شد تا زندانیان هنگام ورود با چشمان بسته، زمین بخورند.

این زندان گنجایش نگهداری از 250 زندانی را داشته است، البته در سال 1357 که مخالفت‌های مردم به اوج خود رسید، شمار زندانیان بیشتر از این مقدار شد. به طوری‌که در زندان‌های انفرادی، 5 نفر در بند بودند و زندانیان مجبور بودند به صورت نوبتی و کتابی استراحت کنند. سیستم گرمایشی هر سلول در زمستان‌ها، فقط یک بخاری دودزا بود. زندانیان هر چهار ساعت اجازه استفاده از دستشویی را داشتند و هر دو هفته یک بار می‌توانستند به مدت 3 الی 5 دقیقه حمام کنند.

جالب است بدانید، در بخش حمام موزه عبرت دوش‌ها با یک سیستم آب گردشی باز هستند و صدای زندانبان در میان جریان آب پخش می‌شود تا فضا حسابی دردآور شود.

اتاق‌های شکنجه

قساوت تا کجا؟ گویی زندانبان‌های شکنجه‌گاه کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و شهربانی بویی از انسانیت نبرده‌اند. رفتارهای ناپسندانه این افراد در این اتاق، به خوبی خوی حیوانی آن‌ها را به نمایش گذاشته است. در این اتاق‌ها که در طبقه دوم زندان واقع شده‌اند، انواع شکنجه‌ها دیده می‌شود. از آویزان کردن زندانیان تا شکنجه کردن آن‌ها با دست‌هایی بسته و هزاران نوع شکنجه‌ای که روح و جسم هر یک از زندانیان را برای گرفتن اعتراف تا حد مرگ آزار می‌داد.

در این اتاق‌ها شکنجه‌های مختلفی چون آویزان کردن از سقف، شکنجه کف پای زندانی، شکنجه در قفس داغ، شکنجه در حوض وسط زندان، کشیدن گوشت و ناخن دست و پای زندانیان با انبردست، وارد کردن آزار روحی به زندانیان با پخش صداهای مختلف و دادن شوک الکتریکی در اتاقی به نام تمشیت یا زیر هشت به زندانیان، انجام می‌شد.

در اتاق فوتبال هم زندانی را روی زمین می‌خواباندند و شکنجه‌گران با کفش‌هایی نوک‌تیز به او ضربه می زدند. وحشتناک‌ترین نوع شکنجه در این زندان، اتاق آپولو بود. در این بخش زندانی را به دستگاهی می‌بستند، کلاهی آهنی روی سر او قرار می‌دادند و کف پاهای او را شلاق می‌زدند. در این حالت، صدای فریاد زندانی هنگام شلاق خوردن، در این کلاه می‌پیچید و پس از چند ضربه شلاق تصور می‌کرد که ضربه کابل به فرق سرش می‌خورد.

در انتها هم، روی پای زندانی پودر پنی‌سیلین می‌ریختند تا عفونت نکند. این کار سوزش زیادی برای زندانی به وجود می‌آورد. شکنجه‌های روحی و روانی، شکستن دندان‌ها، سوزاندن لب‌ها، بیدار نگه‌داشتن زندانی، ممانعت از دستشویی رفتن زندانی، کشیدن موی زنان، دوانيدن بر روی برف و يخ با پای زخمی، لگد به زانو و شکم و زير شکم زندانی، بستن به نرده‌های حياط و ديوارها، حبس کردن در يک سلول متعفن و هزاران هزار کار دیگری که از فکر و ذهن بشر خارج است، از دیگر مواردی بود که به این زندانیان وارد می‌شد.

اتاق پانسمان

این اتاق که در طبقه اول زندان قرار دارد، از دیگر اتاق‌های شکنجه بود. البته با‌عنوانی دیگر! در این مکان کاری می‌کردند تا زندانی بیشتر زجر بکشد. مثلا مراحل درمان زندانیان را بدون هیچ بی‌حسی انجام می‌دادند و یا پانسمان چسبیده به زخم‌ها را به صورت خشک و با شتاب از روی زخم می‌کندند.

اتاق ملاقات

معمولا به زندانیان اجازه ملاقات با خانواده‌های‌شان را نمی‌دادند. اما اگر در معدود شرایطی اجازه ملاقات صادر می‌شد، زندانی می‌توانست در فضایی مجهز به تورهای حفاظتی و در صورت حضور یک نگهبان با عزیزانش دیدار کند.

اتاق معرفی اسلحه‌ها

در این بخش می‌توانید نظاره گر، اسلحه‌ها، وسایل نظامی و ابزار جاسوسی آن دوران باشید.

یادبودهای زندانیان و خاندان پهلوی

زندانیان این مکان مخوف در دوره اسارت خود، آثار متفاوتی به جا گذاشته‌اند. زیباترین آن‌ها گلدانی کوچک، اثر خانم طاهره سجادی است که با خمیر نان درست شده و گل رز روی آن هم، با قرص‌های آسپرین و بخش‌های سیاه با دوده بخاری نفتی روی دیوار سلول رنگ‌آمیزی شده است. عکس و اسامی زندانیان سیاسی زن و مرد هم در بند سه موزه قابل مشاهده است.

بخش دیگری از موزه عکس‌هایی از خاندان پهلوی قرار گرفته است تا بازدیدکنندگان امکان آشنایی بیشتری با آن‌ها داشته باشند.

بند مشاهیر

این بند متعلق به چهره‌های سرشناس زندانی است و در آن مجسمه‌هایی از شهید بهشتی، شهید قدوسی، آیت الله طالقانی، شهید رجایی و … به‌ چشم می‌خورد.

اتاق رییس زندان

این اتاق همان‌طور که از نمایش پیداست، متعلق به رئیس کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک بوده است. در آن وسایل ارتباطی مختلفی دیده می‌شود که البته نسبت به زمان خود، وسایلی پیشرفته محسوب می‌شدند. در این اتاق بسیاری از تصمیمات مهم مملکتی گرفته می‌شد و اعضای کمیته نقشه‌ها می‌کشیدند.

نحوه دسترسی به موزه عبرت

برای رسیدن به این موزه راه‌های متعددی را پیش‌رو دارید:

ماشین شخصی: برای رسیدن به این موزه با ماشین شخصی، باید به میدان امام خمینی بروید و از آن‌جا خود را به ضلع شمالی میدان و در امتداد خیابان یارجانی برسانید. البته به این نکته توجه داشته باشید، موزه در محدوده طرح ترافیک قرار گرفته است.

مترو: برای رفتن با مترو، باید خود را به ایستگاه امام خمینی در تقاطع خط 1 و 2 مترو برسانید. از این ایستگاه تا موزه عبرت باید کمی پیاده‌روی کنید.

اتوبوس: برای دسترسی با اتوبوس از هر نقطه شهر، سوار بر اتوبوس‌هایی شوید که مقصدشان میدان امام یا پایانه‌های اطراف آن مثل پایانه فیاض‌بخش و پایانه قورخانه است.

تاکسی: از پایانه‌های تاکسیرانی از جمله پایانه آزادی می‌توانید خود را به میدان امام خمینی برسانید.

دیدنی‌های اطراف موزه عبرت

در اطراف موزه، دیگر جاهای دیدنی تهران مانند موزه ارتباطات در فاصله 190 متری، کتابخانه و موزه ملی ملک در فاصله 350 متری، سردر باغ ملی در فاصله 350 متری و موزه ملی ایران در فاصله 400 متری آن قرار گرفته‌اند. با رفتن به هر یک از این مکان‌ها می‌توانید تا حدودی تلخی بازدید از موزه عبرت را کم کنید و حال‌وهوای خود را عوض کنید. حتی بازدیدکنندگان می‌توانند در بافت قدیمی تهران هم گشت‌وگذاری داشته باشند.

شرایط بازدید از موزه عبرت

شما می‌توانید از این موزه همه روزه در شش ماه اول سال از ساعت 9:00 صبح تا 17:00 بعدازظهر (از ساعت 13:00 تا 14:00 تعطیل) و شش ماه دوم سال از ساعت 09:00 تا 16:00 (از ساعت 12:00 تا 13:00 تعطیل) بازدید کنید.

هزینه خرید بلیط موزه عبرت، 3000 تومان برای اتباع ایرانی و 10000 تومان برای اتباع خارجی است. لازم به ذکر است، در موزه عکسبرداری با دوربین عکاسی ممنوع است، اما می‌توانید برای عکاسی از تلفن همراه‌تان استفاده کنید.

سخن آخر

ممکن است بعد از خواندن این مقاله، وسوسه شوید تا سری به این موزه بزنید، درد و رنجی که انقلابیون در آن دوران تحمل کرده‌اند را از نزدیک مشاهده کنید و با آن‌ها احساس همدردی کنید. اگر ساکن تهران نیستید و قصد بازدید از موزه عبرت را دارید، ما به شما رزرو آنلاین اقامتگاه، اجاره ویلا و سوئیت از سایت اتاقک را توصیه می‌کنیم. شما می‌توانید با مراجعه به سایت اتاقک قبل از سفر اقامتگاه مورد نظرتان را با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت در کوتاه‌ترین زمان ممکن اجاره کنید و زمان سفر به تهران، به جای گشتن دنبال محل اسکان از جاهای دیدنی پایتخت لذت ببرید.

سوالات متداول